Monthly Archives: December 2013

Miltiadh Davidhi

Posted on by

0

          Miltiadh  Davidhi Miltiadh Davidhi ka lindur në Krutje të Lushnjës në 12 shtator 1955. Pasi mbaron shkollën fillore dhe të mesmen në vendlindje, Krutje, vazhdon studimet për mjekësi veterinare dhe diplomohet ne 1980-ën. Aktualisht jeton … Continue reading →

A NEW SPROUT APPEARS ( ПРОБИВАЕТСЯ НОВЫЙ ПОБЕГ) / by Adolf P. Shvedchikov

Posted on by

0

  ©Jacqueline Ripstein (USA) “New Life”, 2003 ©by Jacqueline Ripstein Jacqueline Ripstein Fine Artist & Author Art Healing Pioneer & World Peace Envoy *United Nations ECOSOC representative of the International Association of Educators for World Peace.     http://www.jacquelineripstein.com info@jacquelineripstein.com http://www.TheArtofHealingArt.com … Continue reading →

DIVINE ODE TO ETERNAL LIFE ( БОЖЕСТВЕННАЯ ОДА ЖИЗНИ ) / by Adolf P. Shvedchikov

Posted on by

0

  ©Jacqueline Ripstein (USA)   “Life”, 1987 ©by Jacqueline Ripstein Jacqueline Ripstein Fine Artist & Author Art Healing Pioneer & World Peace Envoy *United Nations ECOSOC representative of the International Association of Educators for World Peace.   http://www.jacquelineripstein.com info@jacquelineripstein.com http://www.TheArtofHealingArt.com http://www.IAEWP.net Facebook … Continue reading →

I WISH I WERE A LINE IN THE BOOK OF ETERNITY ( ХОТЕЛ БЫ СТАТЬ СТРОКОЙ В КНИГЕ БЫТИЯ ) / Poems by Adolf P. Shvedchikov

Posted on by

0

©Jacqueline Ripstein (USA)  “Eternity”, 1980 ©by Jacqueline Ripstein Jacqueline Ripstein Fine Artist & Author Art Healing Pioneer & World Peace Envoy *United Nations ECOSOC representative of the International Association of Educators for World Peace.     http://www.jacquelineripstein.com info@jacquelineripstein.com http://www.TheArtofHealingArt.com http://www.IAEWP.net Facebook … Continue reading →

Mbresa dhe shënime rreth Simpoziumit Shkencor “Letërsia dhe Roli i saj në Diasporë – nga Raimonda MOISIU

Posted on by

0

 

Shoqata-e-Shkrimtareve-600x400

Mbresa dhe shënime rreth Simpoziumit Shkencor “Letërsia dhe Roli i saj në Diasporë

 

http://gazetadielli.com/mbresa-dhe-shenime-rreth-simpoziumit-shkencor-letersia-dhe-roli-i-saj-ne-diaspore/

 

 

 

raimonda

         nga : Raimonda MOISIU

            HARTFORD CT USA

              DHJETOR 2013

 

Nën kujdesin e Kryesisë së Shoqatës së Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë dhe në bashkëpunim me prof. Haxhi Berisha dhe ndihmesën e poetit e aktivistit Dedë Elezaj, në mjediset e  Monro College, Bronx, Neë York, dt. 22 Dhjetor 2013 u bë e mundur mbajtja e Simpoziumit Shkencor me temë:”Letërsia Shqipe dhe Roli i saj në Diasporë”. Morën pjesë  një numur i konsiderueshëm shkrimtarë, poetë, autorë që janë anëtarë të Shoqatës,  por edhe jashtë saj, publicistë, historianë, studiuesë, piktorë, aktorë gazetarë, intelektualë, dashamirës e adhuruesë  të artit e letërsisë e kulturës shqiptaro-amerikane. Përvec pjesëmarrësve ishin ftuar mendimtarë e intelektualë të shquar të cështjes kombëtare figura të spikatura publike në fusha të ndryshme të jetës sociale e kulturore të Diasporës, si nga Federata Pan Shqiptare Vatra, Akademia e Shkencave shqiptaro-Amerikane dhe jeta social- ekonomike-politike e kulturore në diasporë! Na ndodh shpesh që evenimente apo aktivitete të tilla për artin e letërsinë  të na lënë mbresa të veçanta dhe përjetime të këndshme, që shërbejnë si një kumt për të shpalosur idetë,  përshkrimin  e një realiteti plot jetë. Realitetin mbresëlënës që mbart në vetvete magjinë e ndryshimit e të shpresës, surprizën e këndshme në kërkimet origjinale për t’i mëkuar ëndrrat me art, që gjithsecili nga ne dëshiron të arrijë në rrugën e krijimtarisë e të prurjeve të reja në letërsinë shqiptare. Sigurisht bëhet fjalë për realitet brenda librave dhe detyrimin që gjithsecili nga ne ka ndaj audencës së lexuesve. Dhe jo vetë kaq! Në vështrimin e përgjithshëm evidenton zërin e shpirtit qytetar,  intektual e krijues,vetëdijen e cilësive shpirtërore të shkrimtarëve, poetëve, gazetarëve  e publicistë, me vizionin, pozitën dhe historinë e identitetit e kulturës shqiptaro-amerikane. Gjejnë vend e hapësirë personazhet, jeta jonë në  artin e të përditshmes e të bukurës njerëzore,  në një status të barabartë me botën e qytetëruar amerikane.Evidenton  vazhdimësinë  e përjetësimit të traditës, kulturës, gjuhës shqipe, historisë, letrave shqipe, ashtu sikundër kanë bërë paraardhësit, në ecje me kohën e kanë dëshmuar potencialin e tyre intelektual, dijet, aftësitë krijuese, talentin e mrekullueshëm, vlerat dhe virtytet e tyre. Kësaj here Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë vuri rolin e kontributin e saj letraro-artistik-intelektual e qytetar, detyrimin e misionin e saj fisnik ndaj komunitetit në Diasporë, promovimin e vlerave në kompromis me idenë e një Simpoziumi Shkeëncor, risi krejt e re dhe për herë të parë  pikërisht në zemër të Neë Yorku-t, të artit, dijes, kulturës e traditës e vlerave kombëtare mes gamës së  gjerë të kulturave dhe komuniteteve të ndryshme në shoqërinë demokratike amerikane -multikulturore. Është koha që  njerëzit e letrave shqipe, intelektualët e  komunitet shqiptaro-amerikan në Diasporë dhe në egzil kudo që ndodhen të pohojnë  rolin e tyre  pro-aktiv në shoqëri, të përhapin mesazhin e dashurisë e të bashkëjetësës jo vetëm në mbarë botën shqiptare por edhe në marrëdhëniet me kulturat e tjera. Ky Simpozium Shkencor për letërsinë ishte më i vecanti nga aktivitetet e tjera të kësaj natyre, ngaqë në atë sallë u deklamuan jo vetëm veprat e shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë dhe të autorëve që jetojnë e krijojnë në egzil,  por kishim  bashkë tërë Diasporën-Kosovën,  Camërinë e tërë Shqipërinë etnike. Deklamuan bashkë vlerat kombëtare  dhe arritjet letrare të tyre që sikur po bashkojnë shpatullat e ndrydhura të Atdheut tonë të copëtuar padrejtësisht për shekuj  me rradhë. Ky Simpozium Shkencor ishte  reflektimi dhe studimi që lidh pazgjidhshmërisht letrat shqipe këtej e përtej Atlantikut me historinë, kulturën, traditat, jetën e përditëshme dhe shkrirjen e tyre në art e kujtesë historike në letërsi. Me një program të mirëpergatitur interesant e mbresëlënës nga Kryesia e Shoqatës, në përzgjedhjen e temave në të  gjinitë;poezi, prozë, publicistikë  e kritikë letrare që do të diskutoheshin e debatoheshin në Simpozium. Eksperiencë kjo  për të zgjeruar njohuritë e tyre dhe padyshim  për të qenë  ura lidhëse midis kulturës popullore dhe artit, konceptit intelektual, qytetar dhe mençurisë për të bërë grintën e fuqishme shpirtërore. Sigurisht gjetjet inteligjente dhe idetë origjinale, në përafrimin e tematikës së Simpoziumit  e bëjnë më të lehtë për të qenë më pranë, mes realistes e pragmatistes, shpërfaqën jo vetëm finesën letrare të thesarit shpirtëror të krijuesve por edhe fuqinë shprehëse por edhe frymën e kritikës letrare. Simpoziumi u moderua me profesionalizëm  e inteligjencë nga i kudondodhuri në evente të tilla në Diasporë, krijuesi, dashamirësi i artit e letërsisë,  intelektuali Shkumbin Tetaj i cili që në fillim u shpreh posacërisht: “Ndjehem shumë i nderuar, i vlerësuar dhe kam privilegjin, të moderoj Simpoziumin shkencor; “Letërsia dhe Roli i saj në Diasporë”, Falenderoj dhe shpreh mirënjohjen e thellë për besimin e Kryesisë  së Shoqatës së Shkrimtarëve. “Në mendjet dhe zemrat e kombit shqiptar, të njerëzve të penës e dijes, që me punën e tyre , nënkuptojnë të vërtetën e madhe, se brenda forcës së krahëve e duarve, mendjes dhe dijes ka shpresë, dashuri, dhimbje, mall, përjetësi, muzikë, gjeografi, histori, ka vizion, shprehi të një humanizmi thelbësor të ndërsjelltë multikulturor. –Mireseerdhet  dhe Suksese në këtë Simpozium shkencor letrar e historic-do të deklamonte moderator Shkumbin Tetaj. E kërkonte natyra e këtij Simpoziumi shkencor letrar dhe historik,  që të fillohej me disa të dhëna, nga këndvështrimi biografik krijues, që kanë të bëjnë me jetën dhe aktivitetin e cdo referuesi, të cilët do të prezantonin kumtesat e tyre sipas temave që ata vetë kishin përzgjedhur. Z.Tetaj pasi recitoi vargje nga poezia “Deti” e Adnan Mehmetit kushtuar poetit Zef Serembe, si edhe e shoqëroi me një bio të shkurtër të poetit e publicistit preshevar, mes të tjerave tha: “Poeti dhe publicist Adnan Mehmeti, konceptin filozofik për jetën,  e ka kthyer në parim jetësor e krijues. Ai mendon se nuk  mjafton vetëm të jetosh dhe se jeta matet me vepra. Lum ata që bëjnë vepra. Puna e shkrimtarit është e lidhur me librat,-thotë Mehmeti,-kështu do e përfundonte fjalën e tij moderatori dhe më pas ia jep fjalën z.Adnan  Mehmeti. Nga temat që kishte përzgjedhur Presidenti i SHSHSHA-ë,- ai   prezantoi  kumtesën përshëndetëse me temë;  “Potenciali intelektual e krijues, kontribut i cmuar për cështjen kombëtare dhe identitetin shqiptar në tokë të huaj”. Ja si u shpreh z.Mehmeti: “Mirësevini në Simpoziumin shkencor ”Letërsia shqipe dhe roli i saj në Diasporë”  që organizohet për herë të parë nga Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë,  ku do të trajtohen disa aspekte të letërsisë shqipe në Diasporë, përkatësisht në Amerikë, këtu ku letërsia shqipe për më shumë se 100 vjet krijohet. Krijimtaria është synimi ynë, është misioni ynë që vazhdon e do të vazhdojë. Ky takim i sotëm synon të shpalos vlerat e veprave të autorëve tanë. Njohjen nëpërmjet një bashkëbisedimi të mirë dhe të drejtpërdrejtë. Ky shkëmbim i përvojës dhe i vlerave mes krijuesve është frymëzim i nismës sonë që vazhdon e nuk ndalet. Një shkrimtar apo artist është dëshmitar për kohën e tij, dhe letërsia përbën një dëshmi të gjallë për njerëzimin. Shkrimtari, artisti e poeti e di se letërsia, vargjet poetike, peneli i piktorit janë më reale se historia, dhe pena e peneli i botës së artit bën kompromis vetëm me idealin e lirisë, patriotizmit e dashurisë njerëzore. Një falenderim të vecantë kam për kryesinë e Shoqatës, në krye me kryetaren e sapozgjedhur Raimonda Moisiu që janë edhe ideatorë  të këtij Simpoziumi shkencor për letërsinë dhe rolin e saj, duke angazhuar të gjithë njerëzit e letrave shqipe, për një qasje sa më serioze dhe shkencore, për një nxitje të re të letërsisë, për një interesim të vazhdueshem të autorëve në fushën e kritikës, por edhe aspekteve të gjinive tjera,” -përfundoi fjalën e tij, z.Mehmeti duke deklaruar njëkohësisht  edhe hapjen e Simpoziumit.  Në fjalën e saj kumtuese shkrimtarja dhe publicistja Raimonda Moisiu-aktualisht Kryetare e SHSHSHA-ë, prezantoi kumtesën me titull : ““ SHSHSHA-e – Roli e kontributi i saj në Diasporë”. Zonja Moisiu pasi bëri një këndvështrim kultural e historik të  Shoqatës që prej Themelimit të saj e deri më sot,  e vlerësoi atë  për   rolin edhe kontributin  të një kronike të gjallë të letrave shqipe në të dyja kahjet e Atlantikut dhe në  komunitetin shqiptaro-amerikan. SHSHSHA-ë është shëndrruar  në një zëdhënëse  e jetës në Diasporë, po aq në atë të bashkimit të urave midis Diasporës dhe Atdheut, në rolin e bashkëbisedimit atdhetar, të shpalimit të pasioneve, dashurive njerëzore, të atdhedashurisë e patriotizmit, të krenarisë së të qenit shqiptar, të shtegtimeve magjike nëpër të fshehtat e muzës krijuese e të laboratorit krijues, të jetës midis vargjeve  e vatrave të kulturës, midis diplomacisë botërore e mbi të gjitha, midis vatrave  të çështjes shqiptare”.Dhe jo vetëm kaq! Por edhe domethënies kulturore nga koha në kohë dhe ndryshimin brenda konteksteve social-ekonomike-kulturore për të qenë të  barabartë mes të barabartëve, për të arritur qëllimin e përbashkët, – dinjitet e mundësi të barabarta me diversitetin e pasur multikulturor në Amerikë. Më pas Kryetarja e SHSHSHA-se znj. Moisiu do të vlerësonte opusin letrar të  Shoqatës të Shkrimtarëve, poetëve,  gazetarëve dhe publicistëve, që janë heronjtë  e heshtur me penë, që pavarësisht mundësive që ofron Amerika, ata përballen me vështirësitë që hasen në emigracion dhe  kontributi i tyre është më tepër angazhim vullnetar ekstra prej punës e obligimive të ndryshme familjare e ekonomike. Ata i shërbejnë, jo vetëm pretendimit legjitim për dinjitet e mundësi të barabarta mes kulturave të tjera në tokën amerikane, në Diasporë, por edhe atdheut tonë e gjithë trevave shqiptare të Shqipërisë etnike, -kombit shqiptar. Shoqata e Shkrimtarëve Shqiptaro-Amerikanë lindi në sajë të  devotshmërisë, forcës qytetare e intelektuale, kurajos e përkushtimit   të ritregojë  dhe njohë historinë- ngjarjet themelore të saj,  sepse duke i njohur ato-  u japim rëndësinë e vërtetë  marrëdhënieve universale, instikteve të tyre- mbështetur në idealet patriotike dhe atdhetare, vlerat kombëtare, kulturën, traditën e gjuhën,   -dëshmi këto e trashëgimisë së kozmopolitizmit që forcon shpirtin dhe sikush kultivon në vetvete atributet për të njehsuar pikën e origjinës të  identitetit kombëtar të  kombit nga vjen, në afinitet me kulturat e tjera në Amerikën multinacionale. Shumica e shkrimtarëve shqiptaro-amerikanë i përkasin Letërsisë Postkomuniste të Diasporës,  ata ndajnë e tregojnë historinë nën efektin e karizmës dhe aureolës të rrënjëve historike dhe kulturës shqiptaro-amerikane, pohojnë të kaluarën e pararendësve, -elitës së shquar  të Rilindjes Kombëtare në tokën amerikane, që nga Fan Noli e Faik Konica, Arshi Pipa, Bilal Xhaferi dhe Prof.Isuf Luzaj, Zef Oroshi, Qerim Panariti, Sotir Peci e Peter Prifti, etj.etj.-do të shprehte mes të tjerave znj.Moisiu.

Por ajo ç’ka shqetëson sot letërsinë shqiptare është mungesa e theksuar e shkrimeve të kritikës letrare, për të njohur vlerat e vërteta të shkrimtarëve të vjetër e të rinj, të përfshira në gamën e gjerë në të treja gjinitë; prozë, poezi dhe publicistikë. Nga më të admiruarit, i vlerësuar e nderuar mes shkrimtarëve modernë e bashkëkohorë, me një kontribut të jashtëzakonshëm në letrat shqipe dhe bashkëthemelues i SHSHSHA-së  është edhe prozatori Ramiz Gjini. Në më shumë se një dekadë ai botoi gjashtë përmbledhje me tregime dhe dy romane, rikrijoi kohën këtej e përtej Atlantikut, përpjekjet e njerëzve të zakonshëm që u është kërkuar të sakrifikojnë rehatinë dhe çrrënjosin jetën e tyre, përpjekjet autentike në domethënien e natyrës njerëzore.Në këtë Simpozium ai prezantoi  kumtesën, që u prit me mjaft interes: “Punëtori i thjeshtë i shkrimtarisë ose Letërsia mes   meje dhe teje.* të ndarë në  6 nëntituj,-ku që në hyrje të saj  shkrimtari Ramiz Gjini, një figurë dominuese tashmë e letrave shqipe në Diasporë e tokën mëmë,  mes të tjerave nënvizoi: “Ndryshe nga socrrealizmi, që solli para lexuesit letërsinë e përcudnuar të marrëveshjes solide mes   pushtetit dhe shkrimtarit, pasnëntëdhjeta, krahas disa vlerave të lëna në hije, shfaqi edhe një dukuri masive negative, kryesisht në gjininë e prozës dhe poezisë. Mendoj, se lipset të merremi më shumë me të si dukuri, se sa duke e analizuar si produkt letrar me minivlerat dhe antivlerat e saj.Fjala është për një të ashtuquajtur letërsi të tipit hidh e prit me njëri-tjetrin, ose e thënë më troc, një letërsi mes   meje dhe teje.Kjo   lloj letërsie ka gjetur një shtrat vegjetimi sidomos në internet, në faqet e mediave të shkruara dhe në emisionet mbi   artin dhe  kulturën të mediave vizive në vendin amë, por edhe në diasporë, në vendet e Europës dhe Amerikës.Këta shkrues, mund te klasifikohen si punëtorë të thjeshtë të brigades së madhe të shkrimtarisë.

1. Punëtori i thjeshtë i shkrimtarisë-kështu nëntitullohej nëntema e parë e kumtesës, ku mes të tjerave z.Gjini tha: “E ashtuquajtura letërsi e realizmit socialist, që lakohet rëndom edhe sot me këtë term, nëfakt, nuk   ishte, dhe nuk duhet quajtur e tillë. Ajo letërsi, vetëm realizëm nuk kishte. Ajo qe një product propogandistik letrash i brigadës  së thjeshtë të shkrimtarisë, e cila bëri cfarë deshi kupola e pushtetit. Nëse ka ndonjë meritë, ajo qëndron në faktin, që një pakicë e bëri mirë, kurse shumica e bëri keq.Për shkak të rrethanave në të cilën u shkruajt kjo letërsi, pjesa më e  madhe  e  saj, sot është harruar  duke  mbetur  ato vepra, heronjtë e të cilave, nuk   mbartinin karakteristikat e njeriut të ri socialist,  por mbartin njeriun e vërtetë me problemet dhe hallet e tij të përditëshme. Ndryshimi mes   dy   kohërave qëndron, sepse në atë kohë, autorët shkruanin pak prej qejfit dhe shumë prej hallit, sot këto punëtorë të thjeshtë shkrimtarie, e bëjnë sepse thjeshtë, u pëlqen   të jenë shkrimtarë.”

2-“Miqtë” dhe  “Armiqtë” –nëntitullohej nëntema pasardhëse  e kumtesës, dhe  z.Gjini ishte thëllësisht kritik ndaj konsideratave personale të mbushura me superlativa, që miqtë  shkëmbejnë privatisht me njëri-tjetrin, dhe për të marrë vesh armiku   brenda  klasës së punëtorëve të thjeshtë të brigadës së shkrimtarisë. Brenda  këtyre dy   kategori lexuesish futen edhe lexuesit – shkrimtarë kolegë të autorit.Për vetë qëllimin, që ka lufta mes   “miqve” dhe “armiqve”, ajo gjithnjë ka atmosferë donkishoteske. Ajo   është shfaqur dhe vazhdon të shfaqet, sidomos,  në listat e internetit. Ne njohim raste kur në Tiranë,  janë botuar libra nga personalitete te  medjave dhe te politikes. Duke   qenë se kanë  patur në dorë mjetet e propogandës,  ata i kanë ngritur në qiell me bujë krijimet e tyre si vepra  me shumë vlera. Mirëpo kjo bujë, ka zgjatur, aq sa është dashur të binte libri në duartë e lexuesit, i cili,  i ka ndëshkuar me pluhurin e harresës.

3- “Të shkruarit si një zeje që mund ta bëjë gjithësecili.” –kështu nëtitullohej pika e tretë trajtuar me mjaft profesionalizëm: “Arti i të shkruarit, që normalisht  duhet  të jetë privilegj  i atyre, që talentin e kanë dhuratë prej Zotit dhe suksesin e arrijnë me punë të madhe e të palodhëshme, duket se është shndërruar në një zeje e lehtë, që pretendon ta bëjë gjithsecili. Kjo   formë arritje e punëtorit të thjeshtë në shkrimtari,  fatkeqësishtë, sot është bërë e  modës në atdhe, por jo pak edhe në diasporë.

Punëtori i thjeshtë i shkrimtarisë, bën, si të thuash, biznes  më vete: kultivon bimë shkrimtarie, frutat e të cilave, ndonëse të papjekura, memzi   pret tíia shese lexuesit  si fruta të arrira.

4- Arti letrar si perceptim,

Punëtori i thjeshtë i shkrimtarisë, e përdor shkrimtarinë për të qarë hallet e tij, duke u përpjekur të trajtojë problematika të rëndomta të jetës së përditëshme.

Kjo   ndodh  sepse perceptimet intuitive për  të rrokur tema dhe ide, aktualisht paraqiten në nivele mjaft të ulëta. Në gjithë këtë masë gjigante produkti letrar, perceptimin e gjejmë më shumë të një karakteri  bajat, të përbashkët e masiv.

5- Kopjimi  me përpikmëri i realitetit  dhe  imagjinata

Disa shkrues, bëjnë libra, brenda të cilëve gjejmë një  realitet të kopjuar me përpikmëri Realiteti është në pamje të pare i rëndomtë,  ndaj është gabim i madh   ta kopjosh atë me përpikmëri.Duke   i qëndruar besnik rrealitetit, një shkrimtar,  nuk   mund të bëjë kurrë  letërsi të vërtetë.Realiteti, është gjëja më e parrokshme dhe asnjëherë e përcaktuar drejtë ashtu sic duhet. Por shkrimtari mund të flasë për një vezullim, që e ka burimin tek realiteti, për  një si  shfaqje e një momenti suksesiv, gjithnjë e dyshimtë dhe kurrë e përkufizuar ashtu sic duhet. Duke   shkruar keq  gjithshka ke parë e ke dëgjuar, nuk   bëhesh kurrë shkrimtar. Por nuk bëhesh as kur e shkruan mirë, sepse nëse ndodhia  nuk thotë asgjë, edhe ai që e shkruan, domosdo,  që nuk thotë asgjë.

Suksesi i një shkrimtari, nis kur ai vendos në punë imagjinatën e tij dhe e ka të qartë cfarë don të tregojë.  Në procesin letrar, imagjinata  është më e rëndësishme se njohja. Imagination is more important than knoëledge, thone amerikanet.

6- Të shkruarit si akt krejt personal

Të shkruarit, si cdo art tjetër, është një akt krejt personal. Dhe budallallëku më i madh

është gjithashtu, kur kërkon dhe pret mirkuptimin e gjithësecilit.

Një tjetër budallallëk, është, të shkruash qëllimisht për shijet e një publiku të zakonshëm. Prandaj le të përpiqemi të shkruajmë për të mbajtur nën kontroll inteligjencën tonë dhe jo duke u përpjekur të cudisim të tjerët. Le të shkruajmë për të ndërtuar jetën tonë rreth këtij zanati e për ta bërë krijimtarinë mënyrë jetese.

Kumtesë tjetër që ngjalli interes e vëmendje të vecantë ishte edhe ajo e prezantuar nga dr.Yllka Filipi, si një zë unikal në letërsinë modern shqiptare,  me titull: “Individualizmi si dukuri atipike në letërsinë bashkëkohore shqiptare”.Mes të tjerave ajo u shpreh: “Nuk janë shkronjat që përcaktojnë letërsinë. A nuk janë dhe shkronjat, një mekanizëm rrotullues, që fshehin në vetvete pafundësinë? Po a dinë shkrimtarë të bëjnë lëvizjet e duhura?Këto fenomene të spikatura krijuese, prurjet në gjini të ndryshme letrare, turbulluan ujërat e së shkuarës e ranë në sy si individualitete artistike unikale të cilët ndryshuan pothuajse kahjet e letërsisë shqiptare, duke u bërë kështu pararoja e guximit shpirtëror poetik.Ç’është individualizmi? Sipas Louis Dumont: Ka një sërë lidhjesh të tilla që na japin të drejtën të quajmë me fjalën “individualizëm” konfiguracionin ideologjik modern.Po ti refrohemi këtij autori mbi konceptin universal të indivudualizmit do të vinim në dukje dy kuptime të fjalës individ. E para si subjekt empirik i fjalës, mendimit, vullnetit, mostër e racës njerëzore, brenda botës dhe e dyta si qenie morale, e pavaruar, autonome, jo-shoqërore, pra jashtë botës, i ikur botës, (sipas konfiguracionit modern sui generis) pikë kjo e cila na intereson më tepër, pasi ka lidhje me formimin dhe zhvillimin e individit si krijues, në rastin konkret, arratisjen e tij jashtë drejtimeve të caktuara letrare, si një endacak i lirë dhe i vetmuar.Të jetë kjo një marrëzi, një lajthitje e pavullnetshme, një lloj destruktiviteti i traditës së drejtimeve të ndryshme letrare, si një traumë post-diktatoriale në kërkim të lirisë krijuese? Erich Fromm e justifikon gjithsesi marrëzinë si “normale”. Në Etika-thotë ai,- Spinoza ka qenë i pari, besoj, që shprehu konceptin e marrëzisë,  si: “normale”. Një lloj dissidence e gjithkohshme, u ndie edhe gjatë kësaj periudhe, si jehonë  e risive poetike që sollën poetët me kokë të prerë që  guxuan të dilnin kundër normave të letërsisë së soc-realizmit, e cila zgjati jo pak, por plot gjysmë shekulli: (po të kemi parasysh faktin se si kohë fizike ajo fillon menjëherë pas Luftës së Dytë Botërore e shtrihet gjerë deri në vitet’90) Ky shpërthim i dukshëm poetësh dhe shkrimtarësh ishte gati masonic. Ja si shprehet enciklopedisti Moikom Zeqo për shkrimtarët: O sfinks i pagojë, cila është sintaksa jotë?/ Dijeni, muzgjet e currilave janë funerali im…Në vitet 2000 e në vazhdim vijojnë shkrimtarë dhe poetë me emra krejt të rinj, me një të ardhme tepër premtuese, duke eksperimentuar drejt abstragimeve artistike, nënvetëdijes së qenies, substancialitetit ekzistencial, qerthujve të subkoshiencës poetike, ujdhesave të brendshme të shpirtit si materie e tjetërsueshme, por e pazhbëshme dot nga fatet apo politikat kolektive të globalizmit.”Kumtesën për poezinë më rrymë shqiptare do e mbante poeti dhe shkrimtari Mëhill Velaj, autor i dhjetra librave me poezi, në gjuhën shqipe, angleze, frënge e  rumune, me prozë; në gjininë e tregimit e romanit, po ashtu edhe në publicistikë.Kumtesa titullohej: Poetët shqiptarë pjesë e identitetit të artit poetik  bashkëkohor në Diasporë. Mes të tjerave z.Velaj do të theksonte: “Të dy bashkë- poeti e poezia  përcjellin  mesazhin e mirëkuptimit, bukurisë, ngrohtësisë e dashurisë. Poeti e poezia, ka në esencë, besimin, përkushtimin, për t’i dhënë kuptim jetës, dashurisë, nderimit, respektit njerëzor, vlerave të një kombi, qofshin ato historike e kombëtare. Integriteti krijues i tyre është i domosdoshëm e i nevojshëm në afirmimin e letërsisë shqipe në botë, pikërisht nëpërmjet aktiviteteve të ndryshme  ndërkombëtare –një  komponent vlerësues me konfliktin e vazhdueshëm  të perfeksionimit, për kulturat fisnike  të pazbuluara nga poezia, dhe të promovimit të vlerave të saj sipas artit poetik bashkëkohor. Duke prezantuar poetë si, Dritëro Agolli, Fatos Arapi, Lasgush Poradeci, Mitrush Kuteli, Xhevahir Spahiu, Ali Podrimja, Ali Asllani, Azem Shkreli,Tahir Desku, Din Mehmeti, Adem Gajtani, Ismail Kadare, Flutura Açka, Luljeta Leshanaku, Besnik Mustafaj, Preç Zogaj, Naim Kelmendi etj,etj,  në edicione të ndryshme apo simpoziume shkencore do të thotë të shprehësh shpirtin kozmopolitan e cila bashkon njerëzimin në kohë krizash dhe vazhdon të rrezatojë me mesazhe të reja njerëzore. Si nje dashamires i poezise si  nje krijues I saj , une e koleget e mij  ndjehemi krenar e se kur  vlerësohen emra të mëdhenj poetësh të vëndit tone  në barazim me emra poetësh të shquar  nga e gjithë bota, të cilët kane  një ndryshim, nderim e privilegj për të shkëmbyer eksperiencat e kulturave të tyre, për t’i vendosur në plejadën e poetëve të shquar. Kur vjen koha për të vazhduar traditën e bukur krijuese letrare, unë ndjehem me fat të jem mes poeteve te Diaspores, të lidhur  fort me traditën e kulturën e trevave të tjera të Shqipërisë etnike, me Kosovën time, ashtu si kanë bërë Rilindasit tanë, ashtu si kanë bërë gjeneratat e ndritura të  pararendësve  tanë.”

Poetja e studiuesja e imazhit të gruas nga mitologjia në ditët e sotme do të mbante kumtesën me titull “ Motrat Qiriazi, Parashqevia e Sevastia”, duke na sjellë zërat e parë krijuesë, femërorë e intelektualë, që nga Sevastia e Parashqevi Qiriazi e deri në ditët e sotme në Diasporë. Më pas referuan poetesha dardane Rita Saliu -simbol i gruas luftëtare të rezistencës popullore për liri e pavarësi në Kosovë , poetesha e dhimbjes patriotizmit e atdhedashurisë, aktiviste e shquar e cështjes kombëtare dhe të drejtave të gruas në mbarë botën shqiptare, e cila për meritat e saj është dekoruar me urdhërin “Nënë Tereza”, nga ish-presidenti Bamir Topi, – na solli eksperiencën e saj në disa evente kombëtare e ndërkombëtare gjatë 2013-s. Përshëndetën me poezi, poetët e aktivistët e  cështjes shqiptare,  sikundër Shpend Gjocaj, Merita Shkupi, Marjana Zeneli Bulku,  Ibadete Humolli Tetaj, Ramiz Mujaj, piktori Astrit Tota, studiesi e historiani Bajram Dokaj, djali i Camërisë Sali Bollati,etj. Simpoziumi u ndoq dhe u  pasqyrua nga TV Albanian Cultural, nën kujdesin e Adem Belliut dhe fotoreporterit Aleksandër Nilaj.

SEASON GREETINGS (SEZONI I PËRSHËNDETJEVE) / Poems by TERESINKA PEREIRA

Posted on by

0

 

Poems by TERESINKA PEREIRA

 

 

Teresinka Pereiera Presidente IWA

TERESINKA PEREIRA

Presindte of IWA

SEASON GREETINGS
                           2013-2014

The light comes back after the dreams

fulfilled or not
and floods again the hopes of each one of us.

The last stimulus of the year

is still the first one

in the blue sky of the new year:

We want PEACE!

We wish for inner peace

in order to live more confident

and peace among humanity

to see the planet renewing.

We trust you with all our love

and deposit in your hands

 THIS INFINITE HOPE!

 

 

 

SEZONI I PËRSHËNDETJEVE

                  2013-2014

 

(Shqipëruar nga Riza Lahi, Tiranë)

 

 

U kthye sërish drita pas ëndërrimeve

E plotë ose jo dolli sërish në shesh

Dhe vërsheu ngado kjo ditë e datës një

kundër shpresave të secilit prej nesh.

 Stimuli i fundvitit është sërish i pari

Duam PAQE! – shkruan ngado

qielli blu i vitit të ri

Duam paqe të brendëshme

Duam jetë më të sigurtë

paqe mes njerëzve …paqe dhe dashuri.

 

Duam ta shohim planetin tonë të gjallërojë

Nga poli në pol, nga bregu në breg, gjithkund

E besojmë me tër dashurinë tonë…Ja kapari

mbi pëllëmbët tuaja

        SEZONI I PËRSHËNDETJEVE

  •  

Motive nëntori, promovim,“Baca Dinë-DRITË E SHTIGJEVE TË DJEMVE TË LIRISË” i autorit Nezir Prokshi / nga Prend Buzhala

Posted on by

0

   MOTIV NËNTORI-promovim, monografia “BACA DINË- DRITË E SHTIGJEVE TË DJEMVE TË LIRISË” i autorit  Nezir Prokshi       Recension  nga  Prend Buzhala Në Bibliotekën kombëtare u promovua monografia “BACA DINË- DRITË E SHTIGJEVE TË DJEMVE TË LIRISË” e … Continue reading →

Nezir Prokshi

Posted on by

0

       Nezir Prokshi Nezir Prokshi u lind në Fortesë (ish Vërbofc) të Drenicës, komuna e Drenasit,më 15.10.1945. Shkollën fillore e kreu në vendlindje, të mesmen në Prishtinë. Studioi, pa shkëputje nga puna, në Fakultetin Juridik të Universitetit të … Continue reading →

Edira Merlika, nga kampet e përqendrimit drejtuese e “Ralph Lauren” për Evropën

Posted on by

0

EdiraMerlikaHepburn3-199x300

 

http://www.gazetametropol.com/edira-merlika-nga-kampet-e-perqendrimit-drejtuese-e-ralph-lauren-per-evropen/

Edira Merlika, nga kampet e përqendrimit drejtuese e “Ralph Lauren” për Evropën

 

Historia e vajzës që lindi dhe u rrit në internim duke vuajtur dënimin komunist që i dhanë stërgjyshit të saj, Mustafa Krujës. Sot është drejtuesja e koleksionit të femrave për Evropën në një nga kompanitë më të mëdha të botës të modës.

 

Në shkurt të vitit 2011, një shqiptar mik i familjes, zoti Evgjen Merlika, më dërgoi një fletë të gazetës “New York Times” në të cilën ishte fotografuar vajza e tij Edira, në daljen nga sfilata e firmës “Ralph Lauren” për të cilën ajo punon. Fotografi ishte Bill Cunningham, 82-vjeçari reporter më i njohur i kësaj gazete. Mu mbush zemra me gëzim per faktin që një vajzë e re shqiptare tërhoqi vëmendjen e tij e akoma më tepër më lindi kurioziteti të di diçka më tepër për këtë vajzë, për të cilën pata lexuar disa rrjeshta në kujtimet e babait në librin e botuar në Shqipëri, “Një jetë në diktaturë”. Nëpermjet babait u lidha me Edirën e zbulova që ajo punon si menaxhere në fushën e modës që në vitin 2000 pasi u laureua në Universitetin Bocconi në Milano. Ne vitin 2005 kishte marrë pjesë në shkrimin e librit “Në kërkim të një horizonti të ri kulturor” (autori është Ardian Ndreca) duke përshkruar punën e saj dhe pastaj në vitin 2006 ka mbajtur një rubrikë në revisten “Spektër” mbi gratë e famshme për stilin në botë. Fatkeqësisht pas 3 numrash rubrika e saj u mbyll sepse, siç ja shpjegoi redaksia, shqiptarët nuk janë të interesuar në historinë e stilit por më tepër ata duan të dine ç’farë është në trend, ç’farë ngjyrash pëlqehen e ç’farë veshjesh. Edira nuk pranoi të shkruante diçka të ndryshme nga ideja e saj sepse ajo beson që Shqiperia sot ka nevojë të mësoje   historinë e stilit, sepse shija e së bukurës e së rafinuarës nuk vjen nga mundësia e harxhimit të parasë por nga një ndjenjë e shpirtit që krijohet e kultivohet me kohë. Kultura nuk është kurrë tepër.

Kjo është intervista që ajo më dërgoi me shpresën që arritjet e saja të jenë frymëzim e shpresë për të rinjtë shqiptarë në Shqipëri e kudo në botë të cilët duhet të besojnë se asgjë nuk është e pamundur në qoftë se dëshirohet e ndiqet me punë serioze e të ndershme. E kaluara është e rëndësishme por shpresa në të ardhmen është akoma më e rëndësishme për brezin e ri. Duke lexuar këtë intervistë ndjeva një dhimbje therrëse për të kaluarën e saj dhe një revoltë për faktin që vlerat e përmendura prej saj nuk zenë asnjë vend në Shqipërinë e pas diktaturës. Në shumicën e gazetave, revistave, kanaleve televizive në Shqipërinë e sotme, vijohet t’u bëhet jehonë bëmave të njerëzve që punuan për forcimin e diktaturës komuniste, sikur ajo të ishte një kohë suksesesh të mëdha, sikur këta njerëz ishin e janë heronj, etj. Nga ana tjeter vëndin e parë në famë e kanë pjesëtarët e Vëllait të madh e të tjera emisione që mbeten larg vlerave të vërteta e ngulin në mendjen e rinise nje pamje të shtrembëruar të suksesit. Edira është stërmbesa e Mustafa Merlika Krujës,  atdhetar, i cili i kishte shërbyer atdheut me përkushtim 29 vjet (1910-1939) dhe u konsiderua armik e tradhëtar, sepse pranoi të shërbente vetëm 13 muaj si kryeministër i Shqipërisë së pushtuar nga fashizmi italian, për të shpëtuar atë që mund të shpëtohej. Ai u dënua me vdekje në mungesë prej gjyqit të popullit më 1945, kurse familjarët u trajtuan mizorisht burgjeve e kampeve të përqendrimit në kohën e diktaturës. Si këto viktima, ka pasur shumë… Jeta e tyre duhet njohur, për ta duhet shkruar shpesh e më shpesh. Njohja e vuajtjeve të tyre, e qëndresës së tyre, do të na ndihmojë të bëhemi qytetarë më të lirë, më demokratë, më të vlefshëm për shoqërinë dhe atdheun. Ma sa duket fara e mirë nuk prishet e kështu sot mund të flasim me krenari për stermbesën e Mustafa Krujës që, brenda mundësive të veta, jep kontributin për ngritjen e dinjitetit shqiptar në botën në të cilën ajo jeton.

Edira Merlika, lindi në Lushnjë më 29 qershor 1976 e jetoi në një kamp internimi në Grabian të atij rrethi deri në moshën 14-vjeçare. Është vajza e parë e Evgjen Merlikës, nipi i Mustafa Merlika Krujës, dhe Teuta Agollit, të cilët përveç saj patën një vajzë, Elenën e një djalë, Besandrin. Prindët punonin si puntorë bujqësie. E ëma, rrobaqepëse për pasion, është e para që i përciell dashurinë për stofërat, qëndisjet dhe gjithshka që i përket botës së veshmbathjes. Ajo dhe gjyshja italiane, e diplomuar në letërsi, do të jenë modelet e saj të vetëme të stilit gjatë fëmijërisë.

Më 1990 vjen në Itali, ku shkruhet në një Lice Klasik, prej atij në Universitetin Luigi Boçoni të Milanos, ku diplomohet në Ekonomi Aziendale me specializimin Fashion Management dhe një tezë mbi pozicionimin e një marke luksi. Njëherësh thellon vetë kulturën e modës duke studiuar Historinë e Veshjeve e të Modës, thellim që vazhdon gjithmonë me një pasion të pamasë.

Mbas diplomimit arrin të sendërtojë ëndrrën për të punuar në botën e modës, duke filluar nga Costume National, për të kaluar disa muaj më vonë tek Valentino e pastaj tek Ralph Lauren, ku sot është drejtoreshe e koleksioneve të gruas per Europen. Jeton e punon në Milano.

 

Si mund të më përmblidhni punën tuaj?

Unë punoj në sektorin që quhet merchandising. Merrem me përmbajtjen e koleksioneve që ndjek së bashku me stilistët që në lindje per tu siguruar që po krijojmë diçka që do të pëlqejë e do të shitet. Pas vizatimit të koleksionit vendos buxhetin e harxhimit mbi ç’do veshje që krijojmë. Kjo është ana më e vështirë sepse kemi të bëjme me shifra shumë të larta. Natyrisht kërkohet ndjenjë e shijes dhe e stilit e pastaj sigurisht aftësi me numurat. Gjithmonë mendojme se ç’farë do të veshin njerëzit pas 12 muajsh e pra duhet një farë vizioni i së ardhmes. Sigurisht nuk është e lehtë, si grua e nënë, të jem shpesh larg familjes për shkak të punës por me ndihmën e prindërve arrij të sistemoj gjithçka.

 

Si është një ditë tipike në zyrë? Po kur udhëton?

Arrij në punë ne orën 9, pas 50 minutash në tren sepse banoj jashtë qytetit. Zakonisht kohën e trenit ja kushtoj leximit ose punës. Gjatë ditës kam zakonisht mbledhje, njëra pas tjetrës, me pjesëtarët e grupit tim të punës. Zakonisht koha e vetme që kam për vete është ora e drekës në qoftë se edhe ajo nuk zihet me punë. Dreka zgjat jo më tepër se 10 minuta. Pastaj mbledhje përsëri deri në orën 6. Në atë orë dal sepse dua të vrapoj në shtëpi tek familja ime.

Kur udhëtoj në Evropë zakonisht zgjohem në orën 5.30 për të marrë fluturimin e parë. Një shofer më shoqëron në aeroport e pastaj vjen të më marrë në darkë.  Jemi bërë miq tanimë. Zakonisht gjysma e kohës i kushtohet vizitave të dyqaneve e gjysma mbledhjeve. Koha nuk mjafton kurrë për të kuptuar të rejat e fushës sonë.

Kur shkoj në Neë York nisem në mëngjes nga ora 10. 8 orë fluturimi e kurr arrij vrapoj në hotel, ndërrohem, bëj pak tualet per të fshehur sytë e kuq nga fluturimi e jam gati për dy mbledhje përpara darkës. Duke shpresuar që të paktën darkën t’a kaloj siç  dua, por ndonjëhere kjo është e pamundur sepse jemi me klientë e duhet të jemi në formë. Nga ora 10 e Neë Yorkut, që për mua është ora 6 e mëngjesit, mund të kthehem në hotel.

Ndonjëhere kur nuk jam kaq e zënë përdor kohën e lirë për të bërë shopping, ose më mirë akoma për të vizituar vëndet.

Shpesh herë më thonë që kjo punë është fantastike sepse nuk e dinë se sa forcë fizike e mendore duhet që të jesh gjithmonë në maksimumin e vetes, nga ana fizike e të përgatitjes, për të mos folur për anën dipllomatike.

 

Si vendosët të hyni  në fushën e menaxhimit të modës?

Fusha e modës dhe e stilit është pjesë e fushës më të madhe të bukurisë. Siç thotë Dostojevskij : Bukuria do ta shpëtoje botën. Megjithëse jam e bindur që ai flet për bukurinë shpirtërore, besoj se ka diçka të mirë e të lartë edhe për ndjenjën estetike.

Që kur isha e vogël kam pasur një prirje për të kundruar veshjet, bukurinë, që pothuajse gjithmonë lidhet me ëmbëlsinë në kujtimet e mia. Kam pasur fatin të kem pranë si modele në këtë fushë gratë e familjes sime. E para, stërgjyshja ime nga ana e babit, Caje Merlika, grua fisnike në shpirt e në trup. Gjithmonë e veshur me te zeza (i vdiq djali i katërt, Besimi, më 1944 në moshën 19 vjecare, së shkretës nënë) me lëkurë të bardhë si bora, aspak llafazane, e zhytur në kujtimet e saj, pra asnjëherë e vetme, e dashuruar mbas nesh.

Pastaj gjyshja ime Elena Gjika, gruaja më e jashtëzakonshme që kam parë. Nuk ishte vetëm me kulturë e me sjellje të shkëlqyer, e cila kur fliste, ua mbyllte gojën burrave në shoqërinë maskiliste shqiptare, por dhe me një shije të veçantë, të prirur mbi thjeshtësinë e sjellë në kulm (less is more) që nuk kuptohej aspak në Shqipërinë e asaj kohe, ku stili nuk njihej. Duke kujtuar veshjet e saj e duke parë fotografitë, më duket se kam para meje një pararendëse të veshjeve të Armanit ose të Pradës së viteve të arta. Ajo kishte mbetur e lidhur me vitet 40-të të shekullit XX, vitet më të bukura të jetës së saj e kështu vdiq.

Pastaj vjen nëna ime, flladi i pranverës që hyri në familjen Merlika me fytyrën e një zane. Kurrë ajo nuk u paraqit në tryezë pa bërë një tualet të lehtë e pa u veshur në mënyrë të shkëlqyer. Sapo kthehej nga fusha e balta, i kushtonte kohën e duhur tualetit të saj e si për magji shndërrohej në një zonjë të mrekullueshme. Kishte një mënyrë të veçantë në kombinimin e ngjyrave, krejt ndryshe nga nënat e shoqeve të mia. Un e vështroja pa folur e kënaqesha me bukurinë e saj.

Megjithëse komunizmi i vuri si detyrë Vendit të shkelte estetikën e bukurinë, si shprehje të huaja mikroborgjeze, me ne nuk arriti të fitojë. Nëna ime mësoi të qepte, sepse nuk duronte dot që vajzat e saja të visheshin me rrobat standarde të MAPO-ve tona. Gjithçka që vishnim ne krijohej nga duart e saj e të gjyshes. Natyrisht, ishim fëmijët e veshur më mirë, edhe si pasojë e rrobave, që njerëzit e gjyshes dhe xhaxhai i babit me të shoqen na dërgonin bujarisht, me gjithë doganën e lartë që na detyronte shteti të paguanim.  Kjo bëhej shkak për akoma më shumë urrejtje për disa shpirtra të këqij njerëzish që jetonin rreth nesh. Unë isha ndihmësja e nënës në rrobaqepsi. Mësova, që në moshën pesë vjeçe, të qep e qëndis e kështu nëna qepte me makinë e unë e ndihmonja me dorë. Në pak kohë ajo u bë një nga rrobaqepëset më të njohura në Grabjan. Un isha “këshilltare” për modelet që do të qepnim. Kështu u njoha me  stofrat.

Kur erdha në Itali fillova të shoh revistat e dyqanet e dëshiroja të bëhesha stiliste. Vazhdova t’i thelloj njohuritë në fushën e modës në kohën e lirë,  për zbavitje. Kur mbarova Liceun desha të shkoj në Londër për të studjuar stilizëm, por babai dhe nëna nuk deshën. Studjo ekonomi – më thanë – e pastaj bëj ç’farë të duash. Kështu përfundova në Boçoni, universiteti më i mirë në Itali për ekonomi, me gjithë koston e lartë që kërkonte e që paguajta edhe falë bursave që fitova. Kur mbarova Boçonin, që është një business administration school, e kuptova që rruga ime do të ishte një tjetër. Do të punoja në fushën e modës, jo si stiliste, por si menaxhere. Nuk do të isha ajo që vizatonte, por ajo që merrej me organizimin e biznesit. Ky është boshti kryesor i veprimtarisë sime sot.

 

A ke marrë pjese në sfilata dhe në cilat firma?

Ka 11 vjet që marr pjesë rregullisht në sfilatat e firmave për të cilat kam punuar,  Valentino e Ralph Lauren. Përveç këtyre kam marrë pjesë në sfilata të tjera si Alexander McQueen, Versace, Puçi.

 

Ka personazhe që të kanë lënë mbresa gjatë këtyre viteve?

Sigurisht. Disa prej tyre nuk janë të njohur por mund të them që kam pasur fatin të punoj në një rreth njerëzish shumë të përgatitur nga ana kulturore e nga ana e menaxhimit, njerëz te ndriçuar nga të cilët kam mësuar shumë.

Nga personazhet e njohur më e veçanta ishte e ndjera Isabella Bloë. Kur arrinte tek sfilatat e Valentinos të gjithë sytë ishin për të. Dukej sikur vinte nga një bote tjetër. Pastaj Anna Ëintour, drejtoreshën e Vogue të Amerikës, grua e akullt. Gjatë sfilatave shoh shpesh fytyrën e saj duke pritur një buzeqeshje të vogël, që zanonisht nuk arrin. Nga burrat ai që më ka lëne një mbresë të vëçantë është Tom Ford, burri absolutisht më elegant që kam parë. Edhe ai duket sikur i përket një bote tjetër.

 

Kur jeni martuar, ku e njohët bashkëshortin, si quhet?

Burri im quhet Graeme Hepburn, është francez nga nëna e skocez nga babai. Jemi njohur në vitin 2006 e jemi martuar në 2010. Kur punoja në Valentino ishim në të njëjtin pallat e shiheshim gjithmonë në ashensor, deri sa një ditë, një e njohur e të dyve na organizoi një takim. Kisha menduar veten si grua që nuk do të martohej kurrë por si githmone jeta na bën surpriza.

 

A jeni inkurajuar nga bashkëshorti në punën tuaj?

Patjetër ai më përkrah shumë. Ëndrra e tij është që të arrij të fitoj aq sa të kemi mundësi që ai të rrijë në shtëpi me Alexandrin e fëmijët e tjerë që Zoti mund të na dërgojë.

 

Si quhet vogëlushi juaj, sa vjeç është, ku  ka lindur?

Alexander Hepburn, djali ynë, lindi më 23 qershor 2009 në qytetin Angera afër Sesto Calende ku jetojmë ne. Sot është gati tre vjeç.

 

Deri tani që shkruhemi bashkë, ç’farë shihni si suksesin tuaj më të madh, në punë, në jetë?

Suksesi im më i madh është familja ime e sidomos djali, dhurata e Zotit. Në fushën e punës, besoj se ka qënë sukses të arrij të depërtoj me nder e punë serioze në ambiente që janë, zakonisht, shumë të mbyllura e snobiste. Për më tepër, duke qënë shqiptare e duke kujtuar sa i keq ishte opinioni për shqiptarët në vitet që un fillova punën n’Itali. Kam arritur të kem çaste të bukura si ditën që Valentino vuri në sfilatë fustanin që kërkova un, kur takova Ralph Lauren për herë të parë, kur princesha Rosario e Bullgarisë zgjidhte veshjet me mua ose kur prita princeshën Mary të Danimarkës në shoëroom. Sa i përket punës jam e lumtur, sepse të gjithë ish eprorët e mij do të donin të punonim përsëri bashkë e kemi lidhje të fortë.

 

Shqetësoheni kur punët nuk u shkojnë  ashtu si ju i projektoni?

Pak po, por pastaj e mbledh vehten e kërkoj të kuptoj shkakun. Kur kupton shkakun, shpesh ke në dorë zgjidhjen e problemeve.

 

A kini sakrifikuar ndonjëherë ?

Sigurisht dhe kjo më ka bërë më të fortë. Sakrifica është shkollë jete. Kur jetonim në Latina ndihmonja prindërit, gjatë fundjavës, në pastrimin e zyrave. Puna e ndershme ka pasur gjithmonë një vënd të rëndësishëm në edukimin tonë. Gjatë universitetit jetoja me shumë pak para, si shumë studente, pra nuk mund të arrija të bleja shumë gjëra, edhe ushqime për të ngrënë, por  mendonja gjithmonë se ç’farë nuk mund t’a bleja kur studioja, do ta bleja kur të punonja.

 

Kur u vendosët në qytetin Latina, si ju pritën italianët, çfarë ndihme konkrete patët?

Kur ikëm nga Shqipëria shkuam në Itali, ku na priti vëllai i gjyshit tim, dmth djali i Mustafa Merlikës që kishte ikur për arsye shëndetvsore jashtë Shqipërisë gjatë Luftës së dytë botërore. Ai dhe bashkëshortja e tij na pritën në Latina, ku jetonin prej vitesh. Unë ika vetëm me gjyshen, kurse pjesa tjetër e familjes erdhi një vit më vonë. Italianët qenë të dashur me ne, sidomos njerëzit e kishës, e pastaj ata që u bënë shokë  të prindërve të mi.

Për mua viti i parë ishte traumatik. Programet e shkollës ishin shumë të vështira. Unë vija nga një botë tjetër, nuk kisha studjuar letërsi italiane, anglishten, greqishten e vjetër apo latinishten. Të tjerët disa nga këto lëndë i kishin bërë më përpara. Ditën e parë që më panë, mbetën të çuditur sepse prisnin një zezake (nuk kishin dëgjuar kurrë për Shqipërinë, mendonin se ishte shtet në Afrikë). Kur dëgjuan që unë nuk kisha bërë ato lëndë filluan të qeshnin, të bindur se nuk do t’ia delja dot. Por si thotë Alfieri desha, gjithmonë desha, desha me shumë forcë e kështu, pas 5 vjetësh, mbarova shkollën me notat më të larta, shumë më mirë se gjithë ata që qeshnin me mua. Shqipja më ndihmoi shumë për greqishten e latinishten. Gjyshja më ndenji afër e studjoi me mua çdo ditë, vëllai i gjyshit më ndihmoi me anglishten.

Mësuesit habiteshin se si një shqiptare mund të përkthente nga latinishtja pa fjalor më mirë se italianët, që e kanë praktikisht gjuhën e tyre e se si mund të njihja disa autorë të huaj më mirë se mësuesja ime e letërsisë.

 

Si ka ndihmuar trashëgimia kulturore? Ç’farë vlerësoni nga kultura e popullit shqiptar, nga Kruja e të parëve, pastaj nga Milano?

Kurreshtja është një nga elementët kryesorë që, besoj, se më kanë bërë të eci përpara. Këmbëngulja e puna, pa u kursyer kurrë, pa e dhënë veten për të lodhur, kanë gjithashtu pjesën e vet. Nuk e di nëse këto mund të jenë cilësi të një populli, apo  më tepër vetiake. Fatkeqësisht, qytetin e Krujës, për të cilin kaq herë pata dëgjuar të flitej, e pashë vetëm pak kohë para se të largohesha nga Shqipëria e ndjenja që më lindi qe më tepër emocioni për faktin se po shihja ku kanë lindur e janë rritur stërgjyshi e stërgjyshja, për historinë e jetës së tyre të lidhur me këtë qytet, jo të jetës sime.

Milano, ashtu si Parisi, Londra, Gjeneva, Stambolli, Roma, Madridi, Barcelona, Moska, St. Peterburgu, Athina, Neë York qenë për mua zbulimet që pata fatin të bënja. Këta qytete më mësuan sa i rëndësishem është qytetërimi e ku arrijnë popujt që kanë pasur fatin të jenë djepa kulture. Kultura përkthehet në dashuri për vendin, pra në arkitekturë e të gjitha artet vizive, në respekt për njeriun e gjithçka lidhet me mënyrën për t’a bërë jetën sa më të këndshme e të bukur, duke ngritur vlerat e mirëqënies e të shpirtit.

Qyteti im i preferuar është Parisi. Magjia e Place Vendome në orën tre të natës, kur është e vetmuar e pa njeri më ka shoqëruar për vite, kur kthehesha nga zyra në hotel, gjatë javëve që punoja në Paris.  Mund të vazhdoj me një listë të gjatë. Londra është një tjetër mrekulli. Herën e parë që shkova isha 20 vjeçe e vendi i parë ku shkova qe muzeumi Victoria e Albert, për të parë seksionin e kostumeve.  Sa herë që mundem, kudo të jem, vrapoj në muzeumet, për të parë kostumet, artin, historinë.

Akoma nuk kam pasur rastin të shoh muzeun etnografik të Tiranës, por njoh kostumet tona kombëtare. Janë një pjesë e rëndësishme e traditës që duhet të mirëmbajmë e vlerësojmë. Më vjen keq që Shqipëria, në vrapimin drejt “modernizimit”, harroi të mbrojë si duhet traditën e saj historike dhe arkitekturën. Duke parë disa nga qytetet tona duket sikur jemi pa rrënjë.

 

Ç’ keni dëgjuar prej prindërve për rrënjët tuaja familjare?

Prindërit kanë qënë gjithmonë shumë të kujdesshëm me ne fëmijët, përsa i përket historisë së kaluar familjare. Në fillim, kur sapo fillova të kuptoj, vura re se në kopësht na flisnin për historinë e Vendit në mënyrë krejtësisht të ndryshme nga çfarë dëgjoja në shtëpi. Pak nga pak, pas arrestimit të babit, e kuptova që e vërteta ishte ajo që dëgjoja në shtëpi e unë, si fëmijë, duhej t’a mbaja të ndrydhur atë të vërtetë e të mos flisja për të me askënd jashtë familjes. Jashtë shtëpisë përjetohej adhurimi për komunizmin, brënda saj urrejtja për të.

Sa më tepër rritesha, aq më interesante ishte të dëgjoja historinë e familjes sonë e të miqve të saj nga goja e gjyshes e gjyshit apo e  miqve. Sa herë që ata flisnin unë strukesha mbi divan për të mos humbur as edhe një fjalë. Ishte një histori e mbushur me dinjitet, dashuri për kombin, për kulturën, ndershmëri, respekt, sakrifica.

Sa e ndryshme ishte jeta për të cilën ata flisnin para burgim-internimeve nga ajo që jetonim ne!

 

Vitet e vështira në internim, besoj kanë pasur edhe momente gëzimi?

Gëzimi më i madh ishte harmonia e pamasë që zotëronte në shtëpi. Gjyshja, gjyshi, babi, mami, un, motra dhe vëllai ishim 7 vetë që formonin një familje të përsosur, pa zënie, pa mërí, vetëm dashuri e zëmërgjërësi ndaj njëri tjetrit. Kjo ka qënë mburoja që na mbronte nga klima e tmerrshme e luftës së regjimit kundrejt nesh.

 

Pra edhe për ju në ato vite aq të vështira paska pasur një hektar qiell, ditë me paqe qiellore?

 

Disa çaste mbetën në mëndje si mrekullira të Zotit për ne: kthimi i babit nga burgu dhe lindja e vëllait, së bashku me vdekjen e Enver Hoxhës. Si mund të harroj çastin e parë kur pashë detin në moshën 10 vjeçare? Sa herë që mblidheshim me dajat ose familjen e xhaxhit të babit ishte festë. (Nuk ndodhte që të afërmit e tjerë të vinin shpesh sepse kishin frikë)

Për të mos folur për ditën kur e lashë Shqipërine për të ardhur në Itali, në shtator 1990.

 

A mund të më tregoni ndonjë moment nga më të dhembshurit, ose më të shëmtuarit, që u ka mbetur në mëndje?

Me momentet e trishtuara lista do të bëhej tepër e gjatë. I pari çast ishte ai kur arrestuan babin. Isha shumë e lidhur me të e kur e morën e nuk kthehej më në shtëpi besoj se kam përjetuar një nga traumat e para të jetës. Pastaj shpërngulja në Grabjan, në një mbasdite tetori, sipër rimorkios së një kamioni dhe stërgjyshja e ulur mbi një stol me fytyrë të trishtuar. Sëmundja e motrës, menjëherë pas arrestimit të babit, që e detyronte nënën të shkonte në këmbë deri në spitalin e Lushnjes, (distanca me qytetin ishte 18 km.) për të ndenjur afër fëmijës së saj motake. Kujtoj me dhimbje ditën që e sollëm në shtëpi Elenën (ky është emri i motrës sime të vogël, me emrin e së cilës prindërit përjetësuan gjyshe Elenën). Kishte harruar si të shtrihej në shtrat e vetëm thërriste mamin e vet. Më ka mbetur në kujtesë dita, kur na erdhi në kamp lajmi i vdekjes së nënës së gjyshe Elenës në Itali e pas 6 muajsh, lajmi tjetër, ai i vdekjes së vëllait të kësaj gjysheje të paharrueshme. Akoma i kam në vesh rënkimet e saj, kur kuptoi që tashmë të dashurit e vet në Itali nuk jetonin më. Ishte përshëndetur  për të fundit herë me ta në vitin 1943, kur ishte 23 vjeçe, e kishin kaluar plot 38 vite pa i parë e pa u dëgjuar zërin.

Çaste të hidhura ka pasur gjithashtu, kur në Grabjan, fëmijë të vegjël na ngacmonin, mua e motrën me fjalë kundër familjes e babit tim që ishte në burg; kur na tërhiqnin flokët, na shanin, na fyenin e na pështynin vetëm për të na poshtëruar. Un isha vetëm 6 vjeçe, motra ime Elena 4. Mbaj mënd se një ditë, mbas disa vitesh që ishim në Grabjan, u ktheva në shtëpi duke qarë me dënesë, sepse një djalë, bir i një familjeje komuniste nga të parat e fshatit, më kishte ndalur e më kishte thënë fjalë të tmerrshme për mua e familjen. Atëherë nëna më tha: Kur ti qan i bën ata të lumtur, mëso të mos qash! Një tjetër herë, po i njëjti djalë, më ndali para një pallati, kur po shkoja tek mësuesi im, herët në mëngjes, të merrja çelësat për të hapur klasën për pastrimin. M’u kujtuan fjalët e nënës, shtrëngova dhëmbët dhe eca para për të treguar se nuk isha trembur. Ai ma bllokoi rrugën duke nxjerrë këmbën para meje. Unë e pashë në sy e nuk di se si e gjeta forcën, për t’i dhënë një shqelm e për t’i a mbathur vrapit. Që atëherë nuk më ngacmoi më. Edhe të tjera herë më është dashur të fitoj respekt duke përdorur forcën time. Shpesh herë e pyesja veten: Pse këta njerëz gjenin kënaqësi kur silleshin aq  ashpër e poshtërsisht ndaj nesh. Ndaj njerëzve që nuk u kishim bërë asnjë të keqe?

 

Nuk dua t’u kujtoj kohët e vështira që keni kaluar në fëmininë tuaj, por mendoj se është edukative për lexuesit të dihen se si i keni kapërcyer disa momente të vështira. Kam dëgjuar se gjyshja juaj Elena, lutej për të gjithë ju. Ç’kujton ti, nga kjo gjyshe heroinë, nga babai juaj i paepur, nga nëna  juaj e sakrifikuar?

 

Gjyshja ime lutej shumë. Lutja ishte e vetmja armë që i kishte mbetur. Feja e besimi i saj i madh, mendoj që e kanë mbajtur gjallë në ato vite të vështira. Shpesh herë, kur ishte vetëm, (ajo besonte se ishte vetëm por unë e strukur aty e dëgjoja) ajo fliste me nënën e vëllain e vet sikur ata të ishin afër saj. Kujtimet për gjyshen janë shumë, e ndoshta, një ditë do të kem kohë të shkruaj diçka për të. Ajo ishte tepër e ndryshme nga shoqëria në të cilën jetonim. Më kujtohet se me sa edukatë e respekt sillej me çdo njeri që takonte. Kur shkonim tek rradha e çezmes për të mbushur ujë, përshëndeste e kur fliste me gratë e tjera i quante ato zonja. Nuk i harroj dot fytyrat e këtyre grave që nuk kishin dëgjuar kurrë të quheshin zonja, por vetëm shoqe. Ka shumë episode të tjera që do t’i mbaj për librin tim, disa që ishin shumë qesharake, por të gjitha tregojnë që gjyshja ime vinte nga një botë tjetër e çfardo që ajo bënte, kjo gjë dilte në pah. Ajo e kishte merak të madh edukatën e mbesave, sidomos sjelljen tonë dhe formimin kulturor. Një ditë e dëgjoja që i thoshte gjyshit: Petrit, po rriten vajzat e nuk dinë të luajnë në piano!. I vinte keq që komunistët e ndanë nga pianoja e saj e dashur, po akoma më keq i vinte që mbesat e saj nuk patën mundësi të mësonin pianon si ajo.

Babai im gjithashtu ka qënë e është një person shumë i veçantë. Mësimet e tij i merrnim drejtpërsëdrejti nga shembulli i tij. Sa dashuri për kulturën në familje! Sa shumë e turpshme, na mësuan, që është injoranca, asgjë nuk e justifikon atë. Babai e kishte shumë të qartë që leximi ishte dera drejt kulturës, prandaj na nxiste gjithmonë drejt tij. Biblioteka në shtëpi ishte e madhe e un mund të lexoja ç’farë të doja. Isha 9 vjeçe kur fillova të lexoja vepra të Hygoit, Stendalit, Kadaresë dhe Komedinë Hyjnore me vizatimet e Gustav Dores. Shumë bisedime bëheshin ndërmjet gjyshërve dhe prindëve për tema kulturore e ne femijët duhej vetëm të dëgjonim.

Michael Rosen / Modern Authors

Posted on by

0

 

mikael

Michael Rosen 

7 May 1946 / Harrow, London

 

http://www.poemhunter.com/michael-rosen/biography/

 

a broadcaster, children’s novelist and poet and the author of 140 books. He was appointed as the fifth Children’s Laureate in June 2007, succeeding Jacqueline Wilson, and held this honour until 2009. 

Family and early years 

Michael Rosen was born in Harrow, London, the son of Connie Isakofsky and her husband Harold Rosen. The family background is Jewish, “from the Jewish East End tradition” as Rosen puts it. Rosen’s father Harold (1919–2008) was born in Brockton, Massachusetts, in the United States to Communist parents and settled in the East End of London at the age of two, when his mother returned to the country of her birth. While a member of the Young Communist League he met Connie Isakofsky, his future wife and Michael Rosen’s mother, in 1935. Harold was a secondary school teacher before becoming a professor of English at the Institute of Education, London, and Connie a primary school teacher before becoming a training college lecturer; she also broadcast for the BBC. Producing a programme featuring poetry, she persuaded her son to write for it, and used some of the material he submitted. Their ancestors came from Poland, Russia and Romania. Michael Rosen was brought up in Pinner, Middlesex, and went to various state schools in Pinner, Harrow, and then Watford Grammar School for Boys, and, having discovered the range of Jonathan Miller, thought: “Wouldn’t it be wonderful to know all about science, and know all about art, and be funny and urbane and all that.” Subsequently, in his own words:

… I went to Medical School, started on the first part of a medical training, jacked it in and went on to do a degree in English at Oxford University. I then worked for the BBC until they chucked me out and I have been a freelance writer, broadcaster, lecturer, performer ever since – that’s to say since 1972. Most of my books have been for children, but that’s not how I started out. …

Sometime around the age of twelve and thirteen I began to get a sense that I liked writing, liked trying out different kinds of writing, I tried writing satirical poems about people I knew.

Career

After graduating from Wadham College, Oxford, in 1969, Rosen became a graduate trainee at the BBC. Among the work that he did while there in the 1970s was presenting a series on BBC Schools television called WALRUS (Write And Learn, Read, Understand, Speak). He was also scriptwriter on the children’s reading series Sam on Boff’s Island. But Rosen found working for the corporation frustrating: “Their view of ‘educational’ was narrow. The machine had decided this was the direction to take. Your own creativity was down the spout.”

Despite previously having made no secret of his radical politics he was asked to go freelance in 1972, though in practice he was sacked despite several departments of the BBC wishing to employ him. In common with the China expert and journalist Isabel Hilton among several others at this time, Rosen had failed the vetting procedures which were then in operation. This long-standing practice was only revealed in 1985.

In 1974 Mind Your Own Business, his first book of poetry for children, was published. In due course, Rosen established himself with his collections of humorous verse for children, including Wouldn’t You Like to Know, You Tell Me and Quick Let’s Get Out of Here.

Educationalist Morag Styles has described Rosen as “one of the most significant figures in contemporary children’s poetry”. He was, says Styles, one of the first poets “to draw closely on his own childhood experiences … and to ‘tell it as it was’ in the ordinary language children actually use”.

Rosen played a key role in opening up children’s access to poetry: both through his own writing and with important anthologies such as Culture Shock. He was one of the first poets to make visits to schools throughout the UK and further afield in Australia, Canada and Singapore. His tours continue to enthuse and engage school children about poetry in the present. In 1993, he gained an M.A. in Children’s Literature from the University of Reading; he also holds a Ph.D. from the University of North London.

He is also well established as a broadcaster presenting a range of documentary features on British radio. He is the presenter of BBC Radio 4’s regular magazine programme Word of Mouth which looks at the English language and the way it is used.

The English Association has given Michael Rosen’s Sad Book an Exceptional Award for the Best Children’s Illustrated Books of 2004, in the 4–11 age range. The book was written by Michael Rosen and illustrated by Quentin Blake. It deals in part with bereavement, and followed the publication of Carrying the Elephant: A Memoir of Love and Loss which was published in November 2002 after the death of his son Eddie, who features as a child in much of his earlier poetry. In 2004, Rosen published This Is Not My Nose: A Memoir of Illness and Recovery, an account of his ten years with undiagnosed hypothyroidism; a course of drugs in 1981 alleviated the condition.

Rosen has also been involved in campaigning around issues of education and for the Palestinian cause. He stood for election in June 2004 in London as a Respect Coalition candidate. He is also a supporter of the Republic campaign.

Rosen was the subject of the BBC Radio 4’s Desert Island Discs programme on 6 August 2006.

 

Modern poems

 

Chocolate Cake

I love chocolate cake.

And when I was a boy
I loved it even more.

Sometimes we used to have it for tea
and Mum used to say,
‘If there’s any left over
you can have it to take to school
tomorrow to have at playtime.’
And the next day I would take it to school
wrapped up in tin foil
open it up at playtime
and sit in the corner of the playground
eating it,
you know how the icing on top
is all shiny and it cracks as you
bite into it,
and there’s that other kind of icing in
the middle
and it sticks to your hands and you
can lick your fingers
and lick your lips
oh it’s lovely.
yeah.

Anyway,
once we had this chocolate cake for tea
and later I went to bed
but while I was in bed
I found myself waking up
licking my lips
and smiling.
I woke up proper.
‘The chocolate cake.’
It was the first thing
1 thought of.

I could almost see it
so I thought,
what if I go downstairs
and have a little nibble, yeah?

It was all dark
everyone was in bed
so it must have been really late
but I got out of bed,
crept out of the door

there’s always a creaky floorboard, isn’t there?

Past Mum and Dad’s room,
careful not to tread on bits of broken toys
or bits of Lego
you know what it’s like treading on Lego
with your bare feet,

yowwww
shhhhhhh

downstairs
into the kitchen
open the cupboard
and there it is
all shining.

So I take it out of the cupboard
put it on the table
and I see that
there’s a few crumbs lying about on the plate,
so I lick my finger and run my finger all over the crumbs
scooping them up
and put them into my mouth.

oooooooommmmmmmmm

nice.
< br>Then
I look again
and on one side where it’s been cut,
it’s all crumbly.

So I take a knife
I think I’ll just tidy that up a bit,
cut off the crumbly bits
scoop them all up
and into the mouth

oooooommm mmmm
nice.

Look at the cake again.

That looks a bit funny now,
one side doesn’t match the other
I’ll just even it up a bit, eh?

Take the knife
and slice.
This time the knife makes a little cracky noise
as it goes through that hard icing on top.

A whole slice this time,

into the mouth.

Oh the icing on top
and the icing in the middle
ohhhhhh oooo mmmmmm.

But now
I can’t stop myself
Knife –
1 just take any old slice at it
and I’ve got this great big chunk
and I’m cramming it in
what a greedy pig
but it’s so nice,

and there’s another
and another and I’m squealing and I’m smacking my lips
and I’m stuffing myself with it
and
before I know
I’ve eaten the lot.
The whole lot.

I look at the plate.
It’s all gone.

Oh no
they’re bound to notice, aren’t they,
a whole chocolate cake doesn’t just disappear
does it?

What shall 1 do?

I know. I’ll wash the plate up,
and the knife

and put them away and maybe no one
will notice, eh?

So I do that
and creep creep creep
back to bed
into bed
doze off
licking my lips
with a lovely feeling in my belly.
Mmmmrnmmmmm.

In the morning I get up,
downstairs,
have breakfast,
Mum’s saying,
‘Have you got your dinner money?’
and I say,
‘Yes.’
‘And don’t forget to take some chocolate cake with you.’
I stopped breathing.

‘What’s the matter,’ she says,
‘you normally jump at chocolate cake?’

I’m still not breathing,
and she’s looking at me very closely now.

She’s looking at me just below my mouth.
‘What’s that?’ she says.
‘What’s what?’ I say.

‘What’s that there?’
‘Where?’
‘There,’ she says, pointing at my chin.
‘I don’t know,’ I say.
‘It looks like chocolate,’ she says.
‘It’s not chocolate is it?’
No answer.
‘Is it?’
‘I don’t know.’
She goes to the cupboard
looks in, up, top, middle, bottom,
turns back to me.
‘It’s gone.
It’s gone.
You haven’t eaten it, have you?’
‘I don’t know.’
‘You don’t know. You don’t know if you’ve eaten a whole
chocolate cake or not?
When? When did you eat it?’

So I told her,

and she said
well what could she say?
‘That’s the last time I give you any cake to take
to school.
Now go. Get out
no wait
not before you’ve washed your dirty sticky face.’
I went upstairs
looked in the mirror
and there it was,
just below my mouth,
a chocolate smudge.
The give-away.
Maybe she’ll forget about it by next week.

 

 

 

Once

 

Once there was a boy who
wanted to be beautiful
and a girl who
wanted to be strong.
The boy was worried
that he wasn’t beautiful enough.
The girl was worried
that she wasn’t strong enough.

One day they went out to seek
their fortunes.

But there was nothing.

There was nowhere for them to go
Nothing for them to see
No one for them to meet.
There was no story for them
to be in.
They couldn’t even meet each other.
You may have thought they had already met
but they hadn’t
because there wasn’t anywhere
for them to meet.

Until you came along
and decided that you can do
something about it.

 

 

 

Down Behind the Dustbin

 

Down behind the dustbin
I met a dog called Ted.
‘Leave me alone,’ he says,
‘I’m just going to bed.’
Down behind the dustbin
I met a dog called Roger.
‘Do you own this bin?’ I said.
‘No. I’m only a lodger.’
Down behind the dustbin
I met a dog called Sue.
‘What are you doing here?’ I said.
‘I’ve got nothing else to do.’

Teuta Sadiku

Posted on by

0

      Teuta  Sadiku   Teuta Sadiku ka lindur në qytetin e Përmetit. Pas mbarimit të Shkollës së Mesme të Përgjithëshme në qytetin e lindjes, vijoi  Universitetin e Tiranës  Dega Gjuhë – Letërsi. Ka punuar si mësuese e gjuhës … Continue reading →

DY FJALË HYRËSE PËR ROMANIN “Zhdukja Misterioze e Besnik MEMËS ” me autor Petraq Pali” / nga Robert Martiko

Posted on by

0

petraq pali liber

“Zhdukja Misterioze e Besnik MEMËS”  ( Roman)

  Autor : Petraq Pali

Shtëpia botuese ” ALBIN” 

 

….Këtë libër ua kushtoj, në shenjë nderimi e mirënjohje, të gjithë viktimave të terrorit komunist në mbarë Shqipërinë; Atyre që, për një arsye apo për qëllime të mbrapshta të vetë shtetit diktatorial humbën, u zhdukën apo u asgjësuan, duke dhënë jetën e tyre të njomë, disa prej të cilëve nuk u dihet ende varri; atyre që shtetit i shërbyen me shumë devotshmëri e përkushtim dhe më pas… ata morën vetëm mosmirënjohje dhe përçmim ! Këtu përfshihet edhe ushtari Besnik Mema, heroi i këtij romani!

 

Petraq

Autori : Petraq Pali

 

DY FJALË HYRËSE PËR ROMANIN   “Zhdukja misterioze e Besnik Memës”

 

nga ROBERT MARTIKO

 

Tashmë, pas vitesh të tëra leximi e familjarizimi me prozën altruiste të shkrimtarit Petraq Pali, jam në gjëndje t’i përfytyroj për bukuri ndjenjat dhe motivet letrare të këtij njeriu të dashur e miqësor, përherë të holla e fisnike, rreth një teme aq të spikatur e të rëndësishme të karakterit ndërkombëtar, siç mbetet përherë ajo e krimeve të kryera në diktaturë… Njohuritë tona rreth ngjarjeve makabre të megavdekjeve të shekullit të kaluar, më të mëdhatë e regjistruara ndonjëherë në historinë e njerëzimit, sigurisht shkojnë duke u rritur dita ditës. Pasi diktaturat, nga vetë natyra e tyre, kurrë nuk pushojnë së ekzistuari, duke marrë ose shpërdoruar jetë të panumërta qëniesh njerëzore… Aq sa shkrimtarit ose aktivistit të ndërgjegjes, kudo në botë, dy gjëra i mbeten: ose të bëjë sikur rreth tij s’ka ndodhur asgjë, ose të kërkojë me çdo kusht, hedhjen e dritës mbi krimin e organizuar shtetëror. Libri i fundit i autorit Petraq J.Pali, i titulluar “Zhdukja misterioze e Besnik Memës”, ka lidhje pikërisht me këtë temë. Aty bëhet fjalë rreth Shqipërisë dhe shqiptarëve të saj tragjikë, të asgjësuar e masakruar me plot kuptimin e fjalës, gjatë gjysëm shekulli. Madje, më shumë nga çdo vend tjetër komunist në Europën Lindore. Proza tërheqëse, gjatë leximit të së cilës ndien se librin nuk mund ta heqësh nga dora, ku përshkruhet fati i heroit kryesor, Besnik Mema, lidhet me historinë makabre të komunizmit. Hedh dritë mbi të padyshueshmit përgjegjës që ende qarkullojnë të lirë midis nesh. Sikur asgjë nuk ka ndodhur për ta. Jo pak herë të ndihmuar prej mendjelehtësisë amorale të mediave të komunikimit masiv, ndonëse janë pikërisht këta kriminelë të mbijetuar, që dikur kishin të drejtën e ushtrimit të dhunës ndaj jetës dhe vdekjes së bashkatdhetarëve të tyre. Petraq Pali nëpërmjet romanit të tij të fundit “Zhdukja misterioze e Besnik Memës”, i propozon lexuesit, të njohë një nga llojet më djallëzore të krimit të organizuar, dhe pikërisht atë të shoqëruarin me hijen e misterit. Në çdo faqe të librit nuk është e vështirë të nuhatet e ndihet se sa e kotë dhe e pavlerë paraqitet për idetë e trutë e sëmura të inkuizitorëve ideja e jetës së njeriut. Aq sa të duket sikur je kthyer me qindra e mijëra vjet pas, në kohën e barbarizmit natyral e spontan të popujve të parë, primitivë. Rëndësia etike e këtij libri qëndron në faktin se krimet e komunizmit kurrë nuk iu nënshtruan vlerësimit ligjor. As u vendosën me sens të thellë ndershmërie e ndjeshmërie në mikroskopin historik botëror e ,për pasojë ,edhe në atë moral. Pikërisht kjo është arsyeja që e përshëndes nga zemra daljen në qarkullim të romanit “Zhdukja misterioze e Besnik Memës” E konsideroj librin e mësipërm si një tentativë të ndershme për t’u ankoruar pikërisht në brigjet e një Ferri ose Bote të shkatërruar, të nëndheshme, së bashku me njerëzit e transformuar e përçudnuar që ai la pas. Në këtë libër terrori i kuq paraqitet fare lakuriq, në një trajtë të egër, të verbër, amorale, shumëplanëshe… Familjarë të ushtarit të zhdukur, burgosen, torturohen e vriten pa faj, ushtari Besnik Mema shtrëngohet prej sigurimit te shtetit të zhduket nga atdheu pa lënë asnjë gjurmë, duke u dhuruar gjetiu si plaçkë tregu, apo ca më keq, si një llozhur apo gëzhutë e pavlerë imoraliteti. Intriga bëhet edhe me interesante kur, aksioni i romanit merr ngjyra erotike e tenton të shtrihet drejt oborresh aventurierësh e pseudo fisnikësh aziatikë, që nga pikëpamja etike nuk përfaqësojnë veç një botë seksuale vicioze e të sëmurë. Përbën fakt të pakundërshtueshëm: fitimtarët e Luftës së Dytë Botërore që provokuan Nurembergun, patën mundësinë të paraqisnin në gjyq një numër mjaft të madh fotografish e filmash për të demonstruar viktimat e panumërta në kampet Bergen – Belsen apo diku tjetër. Madje fotografoheshin në to edhe vetë kasapët nazistë në çastin kur kryenin krimin… Fjala vjen, tregohet një gjerman i cili pushkaton me gjakftohtësi një grua me fëmijën e saj në krah etj. Ndërsa për botën komuniste, së bashku me terrorin e organizuar shtetëror që mori jetën e miliona njerëzve në gjithë botën, nuk ekziston asnjë dokument i përngjashëm. Libra të kësaj natyre prekin tela mjaft të lehtë e të ndijshëm shpirtërorë. Shkrimtari nëpërmjet tyre tregon se është futur brenda në lëkurën e dhimbjeve të viktimës e cila tretet, vdes, zhduket e largohet drejt një rruge pa kthim. Nuk më mbetet veç t’i uroj autorit suksese të mëtejshme në rrugën e shqetësuar por të ndershme të artit human që ai ka zgjedhur me kaq ndjeshmëri e fisnikëri shpirtërore, pas rënies së Murit të Berlinit.

 

Intervistë me shkrimtarin Petraq Zoto. / Bisedoi: Raimonda Moisiu

Posted on by

0

 

petraq zoto

                Petraq  Zoto

Intervistë  me shkrimtarin Petraq  Zoto

 

 

raimonda

Bisedoi:  Raimonda Moisiu

 
Ajo ç’ka e bën edhe më interesante jetën dhe krijimtarinë letrare të shkrimtarit të mirënjohur korcar Petraq Zoto, është se ai në radhë të parë i përket binomit jetësor Njeri & Shkrimtar. Njeriu që transmeton mesazhin hyjnor të dashurisë njerëzore. Kjo, jo për shkak se ka lindur në Ziçishtin e dashurisë e të traditës kulturore, por sepse ai sjell për lexuesin tregime e romane me dashurinë e një zemre humane. Me një mënyrë tepër ndjesore të këndvështrimit personal e origjinal të botës e njerëzve që e rrethojnë, ka pasur arritje dhe suksese në karrierën e tij, por dhe i vëmendshëm ndaj kritikës letrare e kërkesave gjithnjë në rritje. Zoto është një rrëfimtar I talentuar dhe krijon karaktere realiste bazuar në përvojën e tij personale, por edhe në eksperiencat jetësore, në vazhdën e paraardhësive të tij, elitën e shquar korçare të letrave shqipe, si Sterjo Spasse, Sotir Andoni, Teodor Laco, e cila vijon më tej më të rinjtë Thani Naqo, Andon Andoni,Gjergji Dushku, etj, Tregimtar terrifik, midis të mundshmes e të paparashikueshmes, zotëron një ndjeshmëri mahnitëse në transformimin e një subjekti të vështirë në një subjekt të dritës e shpresës. Ai shkruan tregime e romane. I pëlqen të eksperimentojë me prozën, i paparashikueshëm në ambicien e tij krijuese, sjell në vazhdimësi vlera të reja artistike. Për këtë flet shumë krijimtaria e tij dhjetravjecare. Ai vazhdon të shkruajë e të na befasojë në udhëtimin e gjatë të krijimtarisë e tij…

Për më tepër ndiqni bisedën që unë bëra me shkrimtarin e shquar Petraq Zoto.

Kur e mësuat se lindi pasioni e dëshira për të shkruar? Si keni mundur të arrini deri këtu?
– Fillimin zor ta ketë kush qartësisht të përcaktuar. Në rininë e hershme isha i pranishëm në një takim të Sterjo Spasses me lexuesit. Trupmadh, me flokë të gjatë e të dredhur përfund, e shihja me kërshëri të zbuloja ç’gjë të veçantë kishte ai njeri që tashmë ishte shkrimtar i mirënjohur. Gjeta rastin e i thashë se kisha lexuar një roman të tij dhe se bëja përqasje ndërmjet personazheve e njerëzve që njihja. Ai më pa me vëmendje. Lexo sa më shumë, më tha. Dhe provo të shkruash…Që atë ditë bëra një shkrim me mbresa nga takimi me të, e dërgova në gazetën “Zëri i rinisë” e prisja të botohej. Nuk u botua, po ndërkohë nisa të shkruaja tregimet Bëra disa, dy ia çova Sotir Andonit, ai më tha si punonte me tregimin. Pastaj frekuentova rrethin letrar pranë pallatit të kulturës në Korçë, një rreth tejet aktiv, bënim diskutime të shumta krijuese, ia lexonim krijimet njëri-tjetrit e bisedonim për to, një shkollë e vërtetë letrare. Në atë kohë shokët e mi të afërt ishin Teodor Laço e Koçi Petriti. Mbaj mend se Andon Mara më përzgjodhi një tregim për almanakun “Korça letrare”, një tjetër m’u botua në gazetën “Pionieri”, pastaj dhe një në faqen letrare të revistës “Ylli” e kështu në vijim. U inkurajova e shkruaja vazhdimisht, pas një kohe tregimet për fëmijë i mblodha në një libër me titullin “ Tirka” e i dërgova në konkursin kombëtar të vitit 1966, ku u vlerësua me çmimin e tretë. Kështu qe fillimi.

 

Ku qëndron forca juaj për të ecur përpara? Është ambicje , sfidë apo të dyja bashkë?

 

Më tepër dëshira për të bërë sa më shumë, për t’ia vjelë të gjitha frytet e mundshme jetës e për të shtuar vlera të reja.

 

Cili është elementi më i rëndësishëm dhe interesant për të shkruar prozë të suksesshme?

Përveç talentit, të kesh jetë të pasur dhe kulturën e nevojshme letrare. Këto jo përherë varen nga autori, por ai mund e duhet t’i kompletojë vazhdimisht.

Kur e mësuat se mund të shkruani prozë? Si ju lindi ideja të bëni novelë dhe roman?

– Besoj se kjo ka të bëjë me prirjet krijuese. Krijimtarinë e mirëfilltë letrare e nisa me tregime, më vonë erdhi edhe romani. Atëherë isha mësues e shkrova romanin “ Verka”, në të cilin pasqyroja jetën e një klase të shtatë. Mësuesit e pritën me kënaqësi, bënin lexime jashtë klase me të e shpreheshin me entuziazëm. Në atë kohë jo unë, por as letërsia jonë s’kishte përvojë në prozën e gjatë për fëmijë e të rinj ( dy romane të mëparshëm, “Debatiku” i S. Vaqarit dhe “ Shpella e piratëve” e P.Markos ishin hequr nga qarkullimi për shkak të autorëve). “Verka” pra, ishte përvojë e inkurajim.

 

 Sa kohë ju merr shkrimi i një libri?

Nuk është diçka e dhënë njëherë e përgjithmonë. Librin “Gjahu i së dielës” e kam shkruar brenda një muaji, romanin në punim e hodha në letër gjatë dimrit 2005-2006, iu riktheva në fillim të vitit 2009 e them ta përfundoj brenda gushtit 2010.
Si ka mundësi që ju shkruani kaq shumë dhe nuk konfuzoheni aspak në shkrimet tuaja?

Më parë shkruaja shpejt dhe po shpejt i çoja për botim. Me fitimin e përvojës, mënyra e të shkruarit s’ka ndryshuar; kur jam i frymëzuar, shkruaj vrullshëm, shpesh trembem se mos më zbehen a më shuhen ato që kam në mendje, mirëpo prej kohe nuk ngutem më për botim, krijimet i mbaj gjatë në dorë e iu rikthehem e i ripunoj vazhdimisht. Po të mos ndihem mirë e s’më ecën, nuk shkruaj, por bëj punë përgatitore ose merrem me ndonjë rishikim të krijimeve në proces.
Në fillim kam shkruar vetëm tregime, më pas edhe romane, pra kam qenë i qartë në prirjet e mia e s’kam ndier kurrfarë konfuzioni.

 

A keni bërë poezi?

Kam shkruar edhe poezi, po s’pata nxitje për t’i botuar, as për t’iu kushtuar poezisë.

 

Si e balanconi jetën midis të qenit shkrimtar dhe familjar?

Njerëzit e mi përherë kanë qenë të përkushtuar ndaj meje, pasi puna si drejtues i institucioneve kulturore e artistike më merrte shumë kohë. Punoja para e pas dite, krijimtarisë i kushtohesha kryesisht kur e merrja lejën krijuese. Tani ndihem mjaft i qetë në këtë aspekt.

 

Kur shkruani një libër, ç’ aspekt është më i vështirë, shtjellimi i personazheve apo i ngjarjes në tërësi? 
Asnjëherë s’ndodh të kem një rend të caktuar. Bëj kujdes t’i hedh sa më parë ato që më shtjellohen në kokë, pastaj vijoj me çfarë kam më të qartë. Qysh herët përvijohet një piketim i librit e i personazheve, punoj qetësisht kur arrij ta fiksoj hyrjen dhe fundin. Shpesh një gjetje e bukur të bën me krahë. Fjala vjen, para se të shkruaja romanin “Genta”,e kisha të qartë mesazhin, i cili thotë se sa keq është kur mendohet për martesën pas martesës. Si krejt të veçantë do të përmendja ciklin me tre romane fantastike, ideja për të cilët më lindi menjëherë, pasi lexova librin e Thimi Mitkos “ Bleta Shqiptare”.

 

Jam impresionuar sa mirë i trajtoni personazhet në tregimet dhe romanet tuaja. Si ia arrini kësaj?

Sado e fuqishme qoftë, fantazia e shkrimtarit nuk i krijon dot gjithë ata tipa që na ofron me bujari jeta njerëzore. Krijuesi zgjedh ndër tipat e përafërt që ka njohur e i plotëson sipas synimeve të tij artistike. E rëndësishme është të ketë jetë aktive, pra t’i njohë njerëzit.

Cilët janë librat që ju keni punuar në të njëjtën kohë?

Nuk punoj me dy a më tepër libra njëherësh. Madje më duket disi e çuditshme që një autor të lëvrojë disa gjini e lloje letrare. Krijimtaria e suksesshme do përqendrim sa më të plotë. Vetëm në dy raste më ka ndodhur të merrem me dy libra në të njëjtën kohë, më mirë të them njëri i hyri në hise tjetrit. Në verën e vitit 1984 isha me lejë krijuese e po punoja për vëllim me tregime “Nesër bëhet vonë”. Befas, një mëngjes vetiu nisa të shkruaja diçka tjetër, një tregim për fëmijë. E shkrova me një frymë e vazhdova tregimet me personazhe kafshë e mbresa gjuetie. Në 24 ditë shkrova 18 tregime. E përfundova edhe librin për të rritur, të dy fituan çmim të dytë në konkursin letrar të atij viti, ditën e fundit u vendos që një autor të mos merrte më shumë se një çmim, kështu m’u dha vetëm ai për “ Nesër bëhet vonë”. Por tjetri, “Gjahu i së dielës”, e nisi mbarë dhe në vitin pasues u vlerësua si libri më i mirë i viti 1984 në prozën shqiptare për fëmijë e të rinj. Një gjë e ngjashme më ka ndodhur edhe me romanin “Kali fluturues”.

 A ka kritikë të mirëfilltë letrare sot? Ç’ mund t’u thoni kritikëve të sotëm?
Tani kritika është sporadike, s’ka më institucion kritike, dua të them s’ka ndonjë organizëm që të inkurajojë kritikën. Bëhen promovime, shpesh të bujshme, ku shokë e miq të autorit flasin për librin që promovohet, pastaj mendimet e tyre i publikojnë në shtyp e media televizive si arritje të veçanta në letrat shqipe. Kohët e fundit lexova dy shkrime vërtet cilësore nga Gëzim Alpion, njëri për një libër të Thanas Jorgjit, tjetri për romanin e fundit të Visar Zhitit, dhe një shkrim mbresues nga Ardian Kyçyku kushtuar një novele të Istref Haxhillarit. Përveç nivelit të lartë të trajtimit, është kënaqësi të vëresh se të dy studiuesit nuk druhen aspak të bëjnë vlerësime të larta edhe për autorë që s’janë aq shumë të njohur.
Të largohemi paksa nga tema. Jeni nga Korça. Çfarë nënkupton vendlindja për ju? 

Unë kam lindur në Ziçisht, një fshat me shtëpi dykatëshe e rrugë të shtruara me kalldrëm ku që në vitet ’30 bëheshin mbrëmje vallëzimi e këndoheshin serenata dhe martesat lidheshin përmjet dashurisë. Fshat arsimdashës e me kulturë të hershme, ka nxjerrë vazhdimisht personalitete të spikatura. Nga Ziçishti kanë qenë Evllogjio Kurila, doktor i shkencave në filologji e histori që në fillim të shekullit të kaluar, mitropolit i Korçës në vitet ’30; Kosta Çekrezi, një ndër personalitetet më të shquar shqiptarë të gjysmës së parë të shekullit XX; Vasil Xhaçka, Sotir Andoni, mjaft shkrimtarë të rinj si Thani Naqo, Andon Andoni, Gjergji Dushku, Llaqi Zoto, profesorë e doktorë shkencash, artistë. Nga Ziçishti qe Llambi Andrea, i cili solli automobilin e parë në Korçë.
Në Korçë kam kaluar pjesën më të rëndësishme të jetës sime. Korça u bë qyteti im dhe unë qytetari i saj i përkushtuar. Më bëri për vete qysh herët qyteti që i priu lëvizjes kombëtare dhe kulturës e artit shqiptar, Korça e shkollës së parë shqipe dhe e Liceut me kontribut universiteti, qyteti i serenatave e i korit pasionant karakteristik dhe i teatrit brilant, sikurse i një aradhe shkrimtarësh e artistësh me emër në mbarë vendin, ndërmjet të cilëve punova e pata mirëkuptim, dhashë e mora mirënjohje. Korça më afirmoi si shkrimtar e si drejtues në sferën e kulturës e të artit, për më se 30 vjet kam qenë drejtor i Pallatit të Kulturës, pastaj i Teatrit, kryetar i degës të Lidhjes së shkrimtarëve e të Artistëve me 120 anëtarë. I inspiruar nga patriotët Themistokli Gërmenji, Mihal Grameno,Vani Kosturi, Sevasti Qiriazi e të tjerë në vitin 1981 botova një libër me tregime historike. Për Korçën refuzova dy emërime të konsiderueshme në Tiranë.Bashkëshortja ime është po ashtu korçare, qytetin e magjishëm e kemi përherë me vete, në trevën e saj e ka marrë dhe e merr nektarin krijimtaria ime letrare.
Cili është shkrimtari Petraq Zoto për lexuesin shqiptar?

Autor i disa librave të vyer për fëmijë, mosha e adoleshencës së hershme. Një cikël prej tre romanesh me pikënisje nga përrallat e hershme shqiptare dhe “ Gjahu i së dielës” po ribotohen shpesh, çka dëshmon vlera të qëndrueshme artistike e jetëgjatësi, gjë fort e dëshiruar për çdo shkrimtar. Me botimet e fundit, ( romani “Genta” e libri me tregime “Universi njeri”), dhe me romanin në përfundim e tregimet e zgjedhura që synoj t’i përgatit së shpejti, them se sjell kontribut dhe në prozën për të rritur.

A jeni zhgënjyer ndonjëherë?

S’besoj të ketë njeri pa zhgënjime, veçanërisht një shkrimtar. Sapo del nga shtypi një libër i ri, bëhem kritik i vetes. Por kam edhe libra që, edhe pas botimit, vijoj t’i dua e s’resht së ripunuari, fjala vjen, romani “ Burimi i drerit” këtë vit pati botimin e 8-të të përmirësuar.

 Sot vemë re një mërgim të inteligjencës shqiptare. Si e shikoni ju të ardhmen e Shqipërisë?

-Mërgimi i postdiktaturës ishte tronditës. Është e dhimbshme të mendosh sa shumë intelektualë e lanë vendin e bëjnë punë të rëndomta, por dhe kënaqësi që shkrimtarët e vazhdojnë me sukses krijimtarinë e tyre, sikurse brezi i ri po shkollohet e afirmohet në vende të zhvilluara. Nga ana tjetër, kombi ynë është vital, gjeneron vlera. Në fillimet e demokracisë kujtonim se do të qe e lehtë, s’na doli kështu, kemi pësuar mjaft zhgënjime, por e ardhmja tashmë s’vihet në dyshim, besoj në një të ardhme evropiane.

 

 Ç’është dashuria për ju? Cilat janë dashuritë tuaja? Sa i ruani ato brenda shpirtit ? Kur e ndjen se një burrë ka të tilla në jetë?

Dashuria në kuptimin e gjerë të fjalës, për njeriun e jetën, natyrën, të bukurën e të mirën dhe të drejtën, po edhe në kuptimin më të ngushtë, është pjesë e jetës. Duke pasur një ndjeshmëri të lartë, krijuesit janë më të prekshëm prej saj. E jetuar a virtuale, kalimtare apo jetëgjatë, sido qoftë, dashuria injekton prushitjen e shpirtit krijues dhe të vetë krijimtarisë. Kur privohet nga një dashuri, njeriu bëhet edhe më i dëshiruar ndaj dashurisë. Njëzet vjet që jetoj me Tatianën, herë më duket se tani sapo jemi njohur, herë të tjera se së bashku kemi qenë gjithnjë. Lexuesja e parë e krijimeve të mia, prej saj e pres miratimin e parë, sikurse edhe sugjerimet për përmirësime të mëtejshme. Ajo bën përkujdesjen letrare të librave të mi. Dhe e bën me zell e dëshirë, me dashuri.

Si jeni ndjerë përballë botës së frikshme të mediokritetit, klaneve, hipokritëve dhe inferioritetit ?

Prej vitesh nuk përzihem shumë në mjediset krijuese, le që tashmë thuajse mungojnë krejt. Në këtë vështrim klubi Bota e Re përbën oazin e një klime të frytshme bashkëpunimi, ndoshta i vetmi mjedis krijues me vazhdimësi, ku publikohen krijime e debatohet rreth tyre.

 Ç’ synime keni për më tej?

– Ju s’e bëtë pyetjen e rëndomtë ç’po shkruaj, e cila më parë qe grahje për të shkruar sa më shumë. Nxitja bëhej me konkurset letrare, me dhënien e lejëve krijuese, oraret e reduktuara, me informimet mbi krijimtarinë që kërkonte LSH e organizma të tjera. Për pasojë shtohej sasia e krijimtarisë dhe ulej cilësia e tyre artistike. Tani kemi shpëtuar nga kjo lloj nxitje e bezdisshme, secili shkruan kur të dojë e çfarë të dojë, ekziston realisht mundësia që krijimtaria letrare të jetë e lirë e vetjake. Jam duke përfunduar një roman mbi raportin ndërmjet fajit dhe pranimit të tij, në kushtet e mjedisit dhe gjyqësorit tonë që e ndërlikojnë problemin dhe e vështirësojnë zgjidhjen. Pas kësaj do të përgatit një përmbledhje me tregime të zgjedhura. Projektet krijuese nuk reshtin, njëherë tjetër për libra të tjerë.

 

Çfarë ju ka mbetur peng?

Sikur ta nisja nga e para, do të isha më racional në raportin ndërmjet punës për të tjerët e për veten si shkrimtar, pasi kjo është puna që s’e fshin koha e ndihmesën s’ta mohon dot askush. Peng e kam, gjithashtu, ndikimin e keq të grahjeve krijuese, sidomos në periudhën e parë të krijimtarisë. Nga viti 1966 deri në fillim të viteve ’80 botova 11 libra, për disa prej të cilëve s’jam dhe aq krenar.

 Hobi e pasioni juaj .

Kohë më parë pata pasion gjuetinë e pokerin. I përhershëm e i pareshtur ka qenë e mbetet pasioni ndaj librave, sidomos letërsia artistike. Kam lexuar shumë e lexoj vazhdimisht.

 Mesazhi për inteligjencën shqiptare dhe talentet e reja.
Të bëjnë më të mirën e mundshme. Të shkruajnë kur e ndjejnë se kanë vërtet për të thënë diçka të vlertë.

ARMIQTË MË TË RREZIKSHËM GJATË RËNIES SË PERANDORISË BIZANTINE (VIII) / nga Brahim Avdyli

Posted on by

0

Harta_e_Gadishullit_Ilirik_dhe_Italik _me_popujt_e_vjetër_iliro-pellazg

ARMIQTË MË TË RREZIKSHËM GJATË  RËNIES SË PERANDORISË BIZANTINE (VIII)

Brahim AVDYLI

nga Brahim Avdyli

“FEJA E SHQIPARIT ËSHTË SHQIPTARIA”

(VASO PASHË SHKODRANI)

“NE NUK JEMI TË VEÇANTË. E DASHUROJMË VËRTETË VENDIN TONË, POR AKOMA MË SHUMË DASHUROJMË TË VËRTETËN DHE DREJTËSINË”

(VASO PASHË SHKODRANI)

Kur i marrim nëpër duart tona veprat e shumta, nuk do mend se së pari na vijnë të ashtuquajturat vepra “shkencore”, të cilat pas shumë vuajtjesh do ta kuptojmë se ato e kanë si qëllim të mirëfilltë të na mashtrojnë dhe shumë më larg mundësisht të na dërgojnë. Qindra “shkencëtarë” të botës, të cilët vijnë nga shtetet perëndimore, u jepet mundësia të na “bindin” me atë që ua përsëritin pseudoshkencëtarët e krahut greko-sllavë dhe romakë. Kështu na e vjedhin kohën dhe nuk do të kemi mundësi të gjejmë rrugën drejtë çështjes shqiptare. Pseudoshkenca ka rrjedhur me kohë nga duart “greke”, të cilët, në shumë libra të tyre, qoftë në ato të ashtuquajturve “shkencëtar grekë” dhe “shkencëtar” shqipfolës, që banojnë në tokat e mbetura autoktone shqiptare, duket se na mashtrojnë. “E vërteta” për ne është tërë ajo që thonë ata. Ne, nuk e shohim “të vërtetën” me sytë tanë të verbuar dhe nuk mendojmë më drejtë me trurin të shpërlarë.

Pseudoshkencëtarët grekë rus e sllavë, me të gjitha veprat e tyre që kanë, e shtrojnë këtë punë, qoftë në disa vepra të Britanisë së Madhe, të Francës, të Italisë, të Spanjës e të vetë Shteteve të Bashkuara të Amerikës, apo kudo qoftë. T`u thuash atyre se nuk ka pasur Greqi të grekëve, se këto që thonë për veten e tyre janë gënjeshtra të mirëfillta apo të pavërteta, etj., të thonë se “ilirët nuk kanë pasardhës”, se nuk e shohin në “mugëtirën e viteve”, se “ilirët nuk kanë gjuhë të tyre”, etj. etj, që janë dukuri e “përgjumjes” së qëllimtë të këtyre “shkencëtarëve” me porosi apo e mugëtirës shkencore të diktuar nga serbo-grekët, nga të cilat disa “e marrin” titullin “akademik”, madje edhe në Kosovë, si p.sh. zvicerani Oliver Jens Schmitt.1 Për të tillët vjen në shprehje thënia gjeniale e shkencëtarit madhor shqiptar, Dhimitër Pilika, që thotë më se i lodhur nga puna e tij e pashkëputur mbi pellazgët, iliret dhe trashëgimtarët të tyre, bijtë e vetëm- shqiptarët: “I verbër nuk është ai që nuk sheh, por ai që nuk dëshiron të shikojë!”2 Sepse, si thotë ai,“Grekët, si armiq e varrmihës të pellazgëve, nuk mund të trashëgojnë asnjë lidhje gjenetike me pellazgët… Trashëgimia origjinale, e papërlyer, e gjithëmbarshme dhe intensive e pellazgëve, ndeshet ekskluzivisht, si faktor i brendshëm, vetëm në trojet shqiptare…”3Dhe, më konkretisht, kur thotë: “Shqiptarët janë pasardhësit e pellazgëve, popullit më të moçëm të Evropës… Pellazgë, ilirë, arbër, albanë, shqiptarë, janë pesë emra të ndryshëm, por që bartin të njëjtën vijimësi etnike, gjuhësore, kulturore, historikisht të pandërprerë…”4

Këtë e nxjerrë në tërësi vepra e njohur e Sami Frashërit, “Shqipëria ç`ka qenë, ç`është e ç`do të bëhet”, ku ndër të tjera thotë: “Prindërit tanë të vjetër u quajtën arbën,…të cilën ne toskët, pas zakonit tonë të bëjmë n në r, e kthyem në arbër, si e përdorim edhe sot… Këtë fjalë romakët e kanë kthyer në alban, duke i dhënë edhe vendit tonë emrin Albania, si e thonë edhe sot evropianët. Grekët e pastajmë na thanë arvanitas, duke kthyer prapë l-në në r dhe nga kjo fjalë e grekëve turqit e kanë bërë fjalën arnaut, si na quajnë edhe sot… Kombi i tërë ka marrë emrin shqiptar e vendi ynë Shqipëri, fjalë të bëra prej shqipes, zogut të bekuar të Hyjit,…(që) e kishim edhe në flamur.”5

Këto janë të vërteta të vërtetuara shkencore. Nuk ka diskutim. Çdo gjë tjetër është spekulim. Dhe spekulimet nuk kanë fund. Ne po i kthehemi edhe njëherë shkencës sonë, të dimë se çfarë është e drejtë e çfarë nuk është e drejtë.

Po e marr një fakt nga shkrimet e lashta dhe po flasim për civilizimin e lashtë pellazgjik, pra shqiptar, prej pellazgëve hyjnorë, që kanë qenë ilirë e shqiptarë dhe kanë folur gjuhën shqipe.

Ata sikur janë “zhdukur” papritur dhe janë “mbështjellë” me mjegull të dendur nga “grekët” e mëvonshëm, të cilët nuk ekzistonin atëherë, sepse nuk e kishin okupuar ende “Greqinë” me gjithë “megalidenë” e tyre të “famshme” gjenocidiale. Homeri e thotë ketë, në njëfarë mënyre, edhe nëpër ndryshimet e dhunshme të redaksive të para, sepse ishte i verbër dhe nuk kishte mundësi të përcjellë ato që i bënte me qëllim redaksia e kësaj kohe: “Zeus, o Zot i Gjithëfuqishëm, o princ dodonas, ti, o Zeus pellazg, perëndi e kahershme që sundon mbi Dodonë, në këtë vend të ashpër të Sellëve…”6kur i drejtohet Zotit, ashtu si e quanin atëherë Zotin e Madh, që ishte dodonas dhe sundonte në Dodonë, në ballë të Sellëve.Dihet se Sellët kanë qenë një fis nga shumë fiset e Epirit historik, pra shqiptarë, sepse e kanë bartur në vete Plisin e bardhë, si Uliksi (Odiseo) apo si thotë vetë edhe Xhuseppe Katapano. Ndër të tjera, ai thotë se “i kam hequr Thotit maskën shumëmijëvjeçare të ibisit dhe i kam kthyer fytyrën e vërtetë: fytyrën boreale (të bardhë, shënimi im) të Ilirit

Fragment_nga_guri_për_epiro tasin_me_plis_të_bardhë

(Ilir është i njëvlershëm me Shqiptar, domethënë bir i LIRISË dhe i DRITËS.

Aleksandër_Molosi_dhe_Shqiponja-1

Në vërtetë, ilir në shqip do të thotë i lirë, dhe shqiptar do të thotë bir i shqiponjës; dhe ju të gjithë e dini se shqiponja, zog i lartësive të mëdha, simbolizon që prej së pari dritën).7

Fatbardha_Demi_në_shtëpinë_ Arif_Matit,_me_të_shoqen

Këtu na bashkëngjitet edhe studimi disavjeçar i Arif Matit mbi origjinën e kombit shqiptar dhe gjuhës së tij, të dhënë në veprën e veçantë voluminoze “Shqipëria, Odiseja e pabesueshme e një populli parahelen”8 apo vepra të tjera të gjuhës shqipe. Në këtë studim Arif Mati shpjegon se pellazgët nuk janë zhdukur fare si një popull, por janë asimiluar, tjetërsuar dhe mbijetuar deri në ditët e sotme, domethënë tek popullsia e kombit arbër.9 Emrat Arbër-Arbëresh-Alban mishërojnë historinë zanafillore të gjithë Evropës.10

Ndër shumë mendimtarë shqiptarë janë jo të paktë ata që nisen gabimisht prej trajtave të etnonimit, qoftë shkencëtari Eqrem çabej apo më i riu ndër ta, Aristotel Mici. Veprat e tyre, “Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes” dhe “Prejardhja e emrit shqiptar/Etnonimi shqiptar” 11 janë nisur me veprat e pseudoshkencëtarëve apo nuk e kanë ditur mirëfilli se kur “fillon” historia të studiohet. Vetëm literaturën që e përdorin sikur shumë të tjerë shqiptarë, mjafton ti shohim se janë pre e atyre që quhen “shkenca”. Prej gabimit të parit, Eqrem çabej, rezulton gabimi i të dytit, Aristotel Micit. Të dytë nisen prej të njëjtave gabime. Shqiptarët sikur nuk kanë ekzistuar më përpara. Të dytë lidhen me Shuflajn, me vetëdije apo pavetëdije. I pari, tani nuk është më i gjallë në mesin tonë, ndërsa i fundit, ndodhet në Shtetet e Bashkuara të Amerikës. Qindra shkencëtarë shqiptar shtrihen në mes të tyre. Po ua tregojmë me këtë rast një vepër të veçantë të Prof. Dr. Leonard Priftit, e cila i konteston të gjitha spekulimet e Shuflajt12 dhe të tjera. Mos të harrojmë me këtë rast se jemi SHQIPTARË. Kush nuk e njeh gjuhën e parë iliro-pellazge, SHQIPEN, nuk e njeh as veten e tij. Nuk do mend se kështu nuk duan të na njohin armiqtë tanë të mëdhenj, grekët, bullgarët, serbët, osmano-turqit dhe popujt që atyre u ndihmojnë. Këta armiq nisen prej pseudo-faktit, sikur jemi krijuar pas atyre si komb. Mos të harrojmë se njohuria e jonë niset e vazhdon në rreth. Rrethi natë-ditë kalon prej pavetëdijes në vetëdije dhe anasjelltas. Robëria 500 vjeçare e Perandorisë Osmane me errësirë i ka mbyllur qepallat tona. E harrojmë faktin e pamohuar se shqipja është shkruar më parë, por në formën bustrofedike, nga e djathta në të majtë. Ajo që e pranojmë si fakt i “shkrimit” të parë të gjuhës shqipe niset nga Formula e pagëzimit, më 1462, nga Pal Engjëlli. Tani gjuha shqipe shkruhet nga e majta në të djathtë. E para është gjuha iliro-pellazge, ndërsa kjo e dyta është shqipja. Edhe njëherë po ua kujtojmë thënien fondamentale të Gaius Plinius Sekundus, se “ilirët kanë krijuar të parin alfabet dhe romakët shkrimin e parë e morën nga Ilirët”. Shkrimi etrusk, që është i të njëjtës origjinë me ne, po ashtu shkruhet nga e djathta në të majtë, si iliro-pellazgjishtja. Shkencëtarët tanë nuk e pranojnë shkrimin e parë të gjuhës shqipe. Harresa është rritur nga kryedjalli, me emrin e vërtetë Iblisi. Njerëzit tanë kanë rënë nën ndikimin fetar të islamizmit apo ata të botës të prirë nga feja e krishterizmit. Të mos harrojmë këtë fakt nga fakti tjetër i rikrijimit të së ashtuquajturave kombe apo “nacione” nga mesi i shekujve 18 e 19. A e kanë domethënien e vërtetë çka është kombi e çka është “nacioni”? Pse kanë dashur të copëtojnë kombin e parë në këtë botë- kombin shqiptar dhe ta pajtojnë me “faktet” që i kanë “dhënë” armiqtë tanë të përbetuar, përpara se ti pranojnë prej nesh. Dihet se gjendja jonë e mjeruar ishte e atillë: ne qenë para vdekjes. Ndërsa, popujt e kombet tjera ishin themeluar. Shkencëtari Eqrem Çabej e thotë në librin që e kemi përmendë: “ky qëndrim i ndërmjemë midis Perëndimit e Lindjes, i bashkuar me ruajtjen e ngulur të natyrës së vet etnike, i ka gdhendur Shqipërisë (kupto: Shtetit Shqiptar, të rikrijuar më vonë) fytyrën e saj të veçantë… Kjo shprehet në krejt natyrën e jetesës, në historinë dhe historinë kishtare, në zakone dhe në poezi popullore dhe artistike të popullit shqiptar. Duhet shënuar me këtë rast se Shqipëria ka qenë e orientuar më tepër nga Perëndimi se sa nga fqinjët e saj…”13

Por të shohim njëherë çka thonë ata për arbëreshët/albanët. Në tekstet e veçanta shohim se arbënia (arbëria) është emër vendi, toponim dhe etnonim. Stërgjyshërit e shqiptarëve e quanin veten Arbër/Arbën dhe vendin e tyre e quanin Arbëri. Të huajt sipas gjuhës së tyre e kanë quajtur dhe vazhdojnë ta quajnë sot shqiptarin me trajta fjalësh: italisht, quhet albanese; frëngjisht albanais; anglisht albanian; greqisht arvanitas; sllavisht arbanas; turqisht arnaut, etj. Po ashtu edhe për emërtimin e vendbanimit të shqiptarëve nga të huajtë është mbajtur si bazë rrënja e toponimit të vjetër. Kjo duket po të marrim si shembuj trajtat e disa gjuhëve të huaj si në italisht Albania, frëngjisht Albanie, anglisht Albania, greqisht Arvania, turqisht Arnautllik, serbisht Albanija.14 Emri i vjetër i vendbanimit të shqiptarëve ka qenë shumë i ngulitur edhe në shekujt e Mesjetës, si p.sh. Dheu i Arbërit, Principatat e Arbërit, etj. Gjergj Merula, në historinë e tij të shkurtër me rastin e botimit të veprës së Marin Barletit (Marin Bardhit), “Rrethimi i Shkodrës”, kështu thotë tekstualisht: “Turku… vendosi të sulmonte atë pjesë të Maqedonisë, që gjendet buzë Adriatikut e që sot quhet Arbëri”.15 Simboli i shqiponjës në fushën e kuqe të flamurit fillon që në kohët e vjetra para Krishtit, vazhdon në Mesjetë dhe mbërrin në kohët e reja moderne.16 Qysh në shekullin e dytë Pas Krishtit, biografi i antikitetit Plutarku, në veprën e tij “Jetë Paralele” tregon për Pirron e Epirit se kur ushtarët e glorifikonin pas betejës së Heraklesë (280 PK) duke e quajtur atë “Shqiponjë”, ai u përgjigjet: “…si të mos jem i tillë, kur ju jeni flatrat e mia që më ngrini aq lartë!”17

Adhurimi i stërgjyshërve tanë për figurën e shpendit të shqiponjës është e përhershme, cila u kthye në simbol emblematik. Pashko Vasa (Vaso Pashë Shkodrani) shkruan: “Që prej fjalëve që i thanë ushtarët Pirros, e prej fjalëve që u përgjigj Pirroja, na ka mbetur neve emni shqiptarët, e dheu i ynë i thonë Shqypni, e gjuhës ynë i thonë shqype”18 (Shqypni dhe shqype do të thotë në dialektin gegë Shqipëri dhe shqipe).

Shenjat e flamurit me shqiponjë duhet ti kërkojmë edhe në Principatën e Arbërit dhe Despotatin e Epirit, sikurse i kemi nxjerrë ato nga paratë e vjetra të Perandorit romak GETA me shqiponjën me dy krerë, që sipas mitologjisë simbolizon SHQIPONJËN, në shek. II dhe bëhet fjalë për DARDANINË e parë (të TROJËS), apo edhe varrosjen e mbretërve me shqiponjën me dy krerë, sikurse e kemi botuar fotografinë dhe stemën e Paleologëve, që dihet se janë të familjes perandorake epirote shqiptare. Nga fundi i shekullit XII, Progoni (1190-1199) do të sundonte dhe do të qeveriste principatën e Arbërit me të gjithë atributet e një prijësi me vulën e flamurin e tij.19 Pothuajse tre dekada më vonë, Andrea Muzaka II i mundi bullgarët te Mali i Peristerit (është viti 1372) dhe në ndihmë të tij vjen Princi Gjon Muzaka, i cili në Memorien e vet shkruan më 1510 se “Perandori i Kostandinopojës u kënaq shumë që zoti Andrea Muzaka kishte pasur një fitore të tillë, meqë kishte larguar nga muret e Adrianopolit armikun e tij më të madh… I përmenduri Perandor urdhëroi që t`i jepnin atij stemën, d.m.th. shqiponjën me dy krerë… i dha edhe një titull despotat… Në të cilin ishte përvijuar me gurë xhevahiri shqiponja që thamë”.20 Këto që i thamë dhe mjaft të tjera tregojnë qartë lidhjen shpirtërore të parëve tanë që nga shekulli i II e deri më sot me simbolin e Shqiponjës. E adhurojnë në këtë jetë dhe në amshim. Duket sikur edhe të vdekur janë mbajtës të Flamurit, mbajtës të shqipes; pra janë shqiptarë të vërtetë për jetë të jetëve.21

Ne i rilexuam më parë shpjegimet shkencore të Sami Frashërit dhe kemi edhe shkencëtar të vërtetë të mbarë botës. Gabimi më trashanik është bërë në faktin e vetëm se “Greqia” është vendosur gabimisht në qendër të gjitha studimeve shkencore dhe gjuhësore. Grekët merren padrejtësisht si origjinë e Evropës Pellazgjike, e cila patjetër është tërësisht shqiptare, dhe të cilën këta “shkencëtarë” të shekullit 18-të e 19-të, madje edhe shqipfolës, nuk “guxojnë” ta përmendin kombin shqiptar dhe ua veshin këtë pseudo-fakt “grekëve”. Grekët nuk kanë ekzistuar atëbotë dhe nga Homeri kurrë nuk janë cituar helenët si popull apo si komb.22 Pra, nuk ka ekzistuar Greqia e vjetër, por vetëm ka ekzistuar Epiri (shiko hartën e këtushme).

Shkencëtarja e njohur shqiptare, Fatbardha Demi, duke e shpërfillur veprën e mirënjohur të Doktoraturës së historianit Arif Mati (Aref Mathieu), i cili, në Universitetin e Sorbonës mbrojti me sukses të mirëfilltë shkencor temën “Kërkime mbi pellazgët, origjinën e civilizimit grek”, me 3 janar 2012, si Doktor në shkencën e historisë së Antikitetit (Greqia parahelenike) pa marrë parasysh fërkimin që ia bëjnë këtij shkencëtari pseudoshkencëtarët dhe “akademikët” shqiptar, por edhe ata zyrtarë, na vjen për mbarë të marrim fjalët e kësaj shkencëtare, e cila thotë: “Është koha të mësohet nga brezi i ri e vërteta historike dhe jo sajesat politike, të autorëve të lashtë e të ditëve tona. Për këtë qëllim është e domosdoshme të rishikohet skema e trajtimit të lashtësisë, nga ana e historiografisë evropiane dhe botërore”.23

Koha e krijimit të shteteve-kombe zë fill në fillimin e shekullit të 18-të e 19-të duke dashur ta forcojnë shtetin, pa e njohur apo definuar mirë çka është kombi dhe çka është “nacioni”, se lere më skemën e ndjekur për hartimin e historisë së lashtë, e cila bie ndesh me faktet historike.24 Pra, një pjesë e këtyre studiuesve i hedh poshtë studimet e mirëfillta shqiptare dhe pellazge në mosnjohjen e tërësishme të antropologjisë, të arkeologjisë, të gjeografisë, të etimologjisë, të gjuhësisë, të toponimisë, etj., dhe i gjykojnë për qëllimet ekskluzive politike.25 Kështu, historia e kohëve të lashta është hartuar nga materialet e mbledhura nga folkloristët e ndryshëm, gjuhëtarët, arkeologët, historianët dhe intelektualët e fushave të ndryshme, edhe atyre politike, që shpeshherë nuk e thonë të vërtetën, apo nuk ja qëllojnë. Ajo mësohet në të gjitha nivelet e shkollave për popujt Evropian e më gjerë.

Në radhë të parë ajo fillon nga shekulli i 18 e 19. Për t`u përfaqësuar me një histori, duhej të gjendej pasuria kulturore dhe origjina e trashëguar. Veprat e Homerit, të figurave të politikës dhe kulturës më në zë, të Greqisë së Lashtë dhe Perandorisë Romake, përbënin materialin mësimor edukativ evropian dhe ishin përfaqësuesit e vetëm të lashtësisë.26 Askush nuk e sjellë ndërmend se kush është Homeri; çka është Greqia; sa janë “grekë” dhe sa janë shqiptarë; sa janë prej tyre Perandor të Perandorisë Romake; prej nga e ka prejardhjen gjuha romake-latinishtja, gjuhë artificiale, etj., dhe të gjithë rrëshqasin në pseudo-shkencë me dije apo mosdije.

Një gjë është e sigurt: se pellazgët dhe etruskët kuptoheshin midis tyre. Sintaksa dhe struktura e gjuhës etruske rigjendet në shqipen e sotme, prej mija vitesh. Toponimet dhe antroponimet e gjetura më shumë se kudo nëpër të gjithë territorin e Evropës shpjegohen sipas kësaj gjuhe. Gjuha shqipe nuk u helenizua, megjithëse përdori shkrimin grek për shumë shekuj; nuk u latinizma mbas zaptimit të Romës me 168 para Krishtit; nuk u sllavizma si tek fqinjët e tjerë, kur Sllavët zbritën në jug…; nuk u turqizua gjatë pesë shekujve të zaptimit Otoman.27

Nëse trashëgimi Pellazgo-Iliro­-Etruskë ishte zhbërë nga Romakët ai diti të lulëzoi përsëri në tokën TOSKE të Etruskëve, duke ndriçuar botën Rilindase me ato mendje madhështore si gjenia botërore Leonardo Do Vinçi, një burrshteti si Nicolò Machiavelli, një eksplorator si Amerigo Vespucci, një artist i mrekullueshëm si Michelangelo, një shkencëtar i ndriçuar si Galileo, e shumë të tjerë.28

Në tekstet mësimore historia fillon me “pushtimin” e Kontinentit Evropian me fiseve të përziera nga Azia, Azia e Vogël dhe Azia e Largët. Të dhënat arkeologjike dhe historia dëshmojnë se Gadishulli Ilirik para ardhje së këtyre fiseve ka qenë i banuar me fise të ndryshme ilire, të cilat, pas qindra vitesh janë “indo-evropianizuar”, siç e thonë shkencëtarët. Sulmet e popullsive të huaja, të cilët ishin në kërkim të vendeve të begata dhe të përshtatshme klimës, nga Veriu dhe Lindja, e shkatërruan “Evropën Pellazgjike”. Kështu do të tretet dhe historia e vërtetë dhjeta-mijë vjeçare e Evropës Pellazgjike dhe do të ndërtohet me makinacione të veçanta Historia e Lashtësisë dymijë vjeçare e Evropës Indo-Evropiane, e cila studiohet deri më sot. De fakto, nuk ka pasur pushtim të Evropës nga Azia, përpara atij të Hunëve, të Alainëve, të Avarëve, në shekullin e 4/5-të, të bullgarëve në shekullin e 6/7-të, të magjarëve (hungarezëve) në shekullin e 9-të pas Krishtit. 29Evropa Pellazgjike u flijua në shekujt 18/19-të.30

Në pseudo-shkencë rrëshqasin mjaft shkencëtar eminentë të botës. Kjo gjë ndodhë edhe me autorët tanë Andrea Cameron, Ferdinand Schevill dhe John Julius Norvisch,31 të cilët nuk dalin prej devijimeve të një pas njëshme. Në bazë të këtyre devijimeve ata i ndërtojnë edhe hartat e tyre. Kështu bien ndesh me faktet historike dhe bien pre e devijime.

Rëndësia e studimit të shkencëtarit Aref Mathieu (Arif Matit) qëndron jo vetëm te vlerësimi i trashëgimisë së përgjithshme të lënë si trashëgim prej pellazgëve hyjnorë, por lidhet me origjinën e gjuhës së kombit shqiptar, e cila është trajtuar gjerësisht në veprën e njohur të këtij shkencëtari „Shqipëria, Odiseja e pabesueshme e një populli parahelen”32, që mjaft gjuhëtarë e quajnë gjuhë epirote gjuhën shqipe, si p.sh. Frang Bardhit, në “Fjalorin latino-epirotas”, të botuar në Romë, më 1635.

Në këtë mënyrë u gjet “filli” gjuhësor dhe historik për të lidhur lashtësinë

e popujve dhe kombeve të shekujve 18 e 19 me modelin “greko-romak”, nga i cili përpiqeshin të shkëputeshin më vonë, që e nxori në pah e në dritë lidhjen që ka pasur Sanskritishtja me këto gjuhë, shqipe, latine, greke, persiane dhe gjuhën gjermane apo gjuhët gjermanike.33 Ashtu na del papritur historia e vërtetë e fiseve Ariane, historia e lashtësisë dhe e popujve apo gjuhëve indo-gjermanike, si shprehet Filologu Friedrich von Schlegel.34

Në shekujt që pasuan “qendra” e kësaj Evrope nuk është vetëm territori i Kontinentit të Evropës, por e tërë hapësira e Mesdheut, duke përfshirë edhe territoret e Azisë dhe pjesën veriore të Afrikës. Në shkencë, në politikë, në kulturë të Evropës shkëlqeu sidomos në jugun ballkanik (ilirik), me Athinën dhe Spartën, bregun perëndimor të Azisë së Afërt dhe të gadishullit italik, sidomos të Perandorisë Romake. Modeli Arian është zhvilluar vetëm përgjatë gjysmës së parë të shekullit 19.35

Aref Mathieu sjellë fakte se “shqiptarët janë jo vetëm pasardhësit direkt të Ilirëve, por edhe njëkohësisht edhe të një gjinie me vëllezërit e tyre të gjakut Thrakë, Frigjiasit, Getët, Dakët, Epirotët dhe Maqedonasit, të gjithë të dalë nga populli i pamatë etnik pellazgjik“.36 Në periudhën e Rilindjes pati shumë studime të gjuhëtarëve gjerman, por edhe të atyre arbëresh, për gjuhën shqipe, por qëllimisht ato u lanë jashtë teksteve historike.

Studiuesi arbëresh Xhuzepe Krispi, pohon se “duke gjurmuar origjinën e gjuhës greke, është gjë e bukur të vëresh se ajo të kthen, në pjesën e saj më të madhe, te shqipja, … gjuha me të cilën flitej në shekuj përpara Homerit”.37

Kjo është çelësi kryesor dhe adekuat i gjuhëve të ashtuquajtura gabimisht “indo-evropiane”, ky është fakti NJË i historisë së lashtë të Evropës; ky është morali i vetëm shkencor dhe i palëkundur ndaj të vërtetës; ky është vendi i drejtësisë historike edhe i kombit më të vjetër shqiptar në Evropë.

Është koha ta gjurmon, ta gjejë dhe ta pranon bota përparimtare!…

1 Ndaj këtij shkencëtari e kemi një reagim të mëvoshëm shkencor.
2 Dhimitri Pilika: “Pellazgët, origjina jonë e mohuar”, Botimet Enciklopedike, Tiranë 2005, faqe 254.
3 Po aty, faqe 293.
4 Po aty, faqe 430.
5Sami Frashëri: “Shqipëria ç`ka qenë, ç`është e ç`do të bëhet”, Shtëpia Botuese e Librit Shkollor, Tiranë 1980, faqe 28-29.
6 Homeri, “Iliada”, Kënga XVI, Vargjet 233-234, botimi i dytë, “Naim Frashëri”, Tiranë 1979.
7 Xhuseppe Katapano: “Thot-i fliste shqip”, Botimet Enciklopedike, Tiranë 2007, faqe 29.
8 Kjo vepër do të trajtohet më vonë lidhur me gjuhën pellazgjike dhe gjuhën shqipe.
9 Fatbardha Demi: „Ka ardhur koha të mësohet e vërteta historike dhe jo sajimet politike”, artikel i dërguar te unë, krahas në shtyp, i shkruar me 25.01.2012, faqe 1.
10 Shikoni shkrimin e Fatbardha Demit, „Tre emrat e gjuhës dhe kombit tonë, mishërojnë historinë zanafillore të Evropës”, i shkruar me 14.04.2012, i botuar në http://www.dituria.se
11 Shiko veprën e Eqrem çabejt: “Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes”, çabej, botim i tretë, Tiranë 2006 apo veprën e Aristotel Micit: “Prejardhja e emrit shqiptar/Etnonimi shqiptar”, ese, Worcester MA, 2012, http://www.tribuashqiptare.com
12 Prof. Dr. Leonard Prifti: “Shqiptarët, grekët e serbët/Kundër Shuflajt”, Eugen, Tiranë 2010.
13 Eqrem çabej: “Shqiptarët midis Perëndimit dhe Lindjes”, çabej, Tiranë 2010, faqe 21.
14 Aristotel Mici: “Prejardhja e emrit shqiptar/Etnonimi shqiptar”, ese, Worcester MA, 2012, http://www.tribuashqiptare.com, në PDF, faqe 4.
15 Gjegj Merula: “Lufta e Shkodrës”, shtojcë e librit të Marin Barletit (Marin Bardhit): “Rrethimi i Shkodrës”, Tiranë 1982, faqe 125.
16 Aristotel Mici, vepra e cituar, faqe 10.
17 Plutarch`s Lives, volum III, Boston,1859, faqe 11, e marrë nga vepra e A. Micit, faqe 12.
18 Pashko Vasa, Vepra letrare I (Shqypnia dhe Shqiptarët), “Naim Frashëri”, Tiranë, 1987, faqe 53.
19 Aristotel Mici, vepra e cituar, faqe 14.
20 Gjon Muzaka: “Memoria”, Toena, Tiranë, 1996, faqe 29.
21 Shiko eseun e përmendur të A. Micit, faqe 20.
22 Arif Mati: „Shqipëria, Odiseja e pabesueshme e një populli parahelen”, Plejad, Tiranë 2007, faqe 579.
23 Fatbardha Demi: „Ka ardhur koha…“, shkrimi i cituar, faqe 2.
24 Po aty, faqe 3.
25 Anthropological Journal of European Cultures, 2009-Pelasgic Encounters in the Greek-Albanian Bordeland-Border.Dynamics and Revisions to Ancient Past in Southern Albania. Gilles de Rapper- cituar sipas studimit të Fatbardha Demit : “ Ka ardhur koha… “, faqe 1.
26 Anna-Marie Thiesse: „Krijimi i identiteteve kombëtare“, Prishtinë 2004, faqe 31, cituar sipas autores së përmendur, faqe 2.
27 Nernim Vlora-Falaski: „Pellazgët, ilirët, Etruskët, Shqiptarët”, Faik Konica, Prishtinë, 2004, faqe 52
28 Po aty, faqe 56.
29 Shiko intervisten e dhënë të Arif Matit: „Pellazgët antik ekzistonin dhe ekzistojnë edhe sot nëpërmjet shqiptarëve“, publikuar nga http://www.pashtriku.org
30 Po aty, më tutje.
31 Shiko 3 veprat voluminoze të tyre për Bizantinët, Bizanti dhe Ballkanin.
32 Shiko artikullin e Fatbardha Demit, faqe 1, të botuar edhe te http://www.pashtriku.org .
33 Do të përgadisim artikujt për gjuhën pellzgo-shqipe; familjen e gabuar indoevropiane; dhe të rrahim lidhjet e gjuhëve latine, greke dhe persiane me gjuhët anglo-gjermane dhe shqipe, sidomos duke pasur si modele disa nga këto vepra, si p.sh. Petro Zhejit: „Shqipja dhe Sanskritishtja“, I e II, Botimi i dytë, Tiranë, 2005; Luigi Luca Cavalli-Sforca: „Gjenet, popujt dhe gjuhët“, Besa, Tiranë, 2012; Spiro Kondo: “Shqiptarët dhe problemi pellazgjik”, Eugen, Tiranë 2011, etj., etj.
34 Shiko artikullin e lartëpërmendur të Fatbardha Demit, faqe 4.
35 Shiko po aty, faqet 5 e 6.
36 Intervista e Arif Matit, e vitit 2007, „Deri më sot nëpër shkolla mësohet një histori e cunguar“, artikulli i cituar i Fatbardha Demit, faqe 7.
37 Xhuzepe Krispi: „Shqipja, nënë e gjuhëve“, 2009, faqe 12, cituar sipas artikullit të F. Demit, faqe 7.

Poems by VIOLETA ALLMUÇA / TRANSLATED IN ENGLISH BY PETER TASE

Posted on by

0

violeta

VIOLETA ALLMUÇA


Albanian Author and Literary Critic

Peter-Tase-232x300

TRANSLATED IN ENGLISH BY PETER TASE

 

 

 

Every Day

 

I purchased early the morning paper
the cat is dancing with her tail
her unique friend is a human
I wait for a missing voice
she sits above my knees
We both graze words with our nails
until every day is dissolved.

 

Everyone escapes after their own steps
We swallow the final anxiety
the night washes the face with light
and then opens the closed window
I am going crazy from poetical expressions
in the theater verses of the desperate
are narrated on the evenings to the joyful
the voice trespasses the fence of nights and comes back
to deeply own the souls of days
while begging in the flashing silence
while waiting for the nostalgia of the unspoken…

 

 

 

Second Identity…

 

I go around
in the marsh of identity
my five receptors
just like a paradise of happiness
your ten fingers
irrationally free
am waiting to see
the beauties of life
that always caress
one face.

Just like a Gordian noose
it moves the sorrows by itself
I wait the second Identity
and unable to hate
in this infinite world
only my soul knows
that I am resentful with love…

 

 

 

 

 PEACE

 

I swallowed in the air
all your body
until I lost
the rhythm of breadth
I felt the aroma of a mountain
taste of sand and fields
from hearts leaves
soft like silk
a burned flower of mourning

Life like a woman’s face
painted with a smile
stamped very deep
with the red lipstick
a recently lit charcoal
galactic greatness
peace born in sunrise.
The World is yours
when men’s heart
is fed with love
appears on eyes of light
ripping the wind’s shirt
touches soft limbs
outside of a rainy storm.

I have planted in blood
your body with a Sun
Death won’t find you there
you will be sitting at the entrance
of an ancient castle
or will speak with all lives
I embrace your chest
Today I will vacate myself
Inside your body…

 

 

 

 

OH, SEA …

 

In the shores of wind and waves
burned up in depth
sleeves whitened from salt
I screamed from the light
waves embraced one another
they were antenna of sweet water
an illuminating bi-color light bulb.

 

Eyebrows are painted with foam
the voice escapes far away through days
blue sky swallows my breast
Every time I lay down below you
I lick salt and water drops
forget about the concept of time
OH, …the sea brings me closer to myself
but I am looking for his heart
because it connects me with Earth…

 

 

 

 

 PARDON ME

 

When the prayer time begins
the word is wetted inside us
evenings are lost at a dawn
and arrive with a spring climate

To pardon those who were not pardoned
just like minutes are pardoned by seconds
after swamped in tic-tac

 

Let’s stop thinking for today
let’s sit on the steps of dream
number the sunny days
and both dance in a few paths
Let anxiety outside to die
in the square of solitude the sun rays
have melted the freezing ice
We go towards the air of the voice
our infinite marvel
a kingdom of souls in a universe…

 

POEZI, ME NDJENJA KOMBËTARE SHQIPTARE / nga Prof Murat Gecaj ( Drita Nikoliqi-Binaj: Përuron vëllimin “Si ta pagëzoj heshtjen”)

Posted on by

1

  POEZI, ME NDJENJA KOMBËTARE SHQIPTARE Drita Nikoliqi-Binaj: Përuron vëllimin “Si ta pagëzoj heshtjen”   Nga: Prof. Murat Gecajpublicist e studiues-Tiranë “Jemi të lumtur vetëm në lartësi,/ sepse atje për fundërrina konak nuk ka./ Unë jam stuhi ,/ erë e fuqishme … Continue reading →

Halil Jaçellari

Posted on by

0

           Halil  Jaçellari   Halil Jaçellari (14 korrik1940 – 23 tetor 2009) ishte një tregimtar, romancier, poet dhe publicist Shqiptar. Lindur në Lushnje në mesin e luftës dyte botërore, dhe rritur në Shqipërinë e izoluar nga një nga diktaturat më të egra komuniste. Jeta dhe … Continue reading →

Sami Gjoka

Posted on by

0

            Sami  Gjoka   Poeti Shqiptaro-Amerikan, Sami Gjoka ka  lindur në Manëz të Durrësit, në vitin 1962 .  Gjoka arratiset nga Shqipëria në vitin 1990. Aktualisht punon e jeton në Arlington të Virxhinisë, në Shtetet e … Continue reading →