“Arbëreshët e Italisë dhe revista arbëreshe “Lidhja” 

– Një kontribut i çmuar kombëtar jashtë Shqipërisë”

Ditën e mërkurë, datë 23.04.2014, Akademia e AIITC “Popuj dhe Kultura” organizoi takimin e saj të katërt me temë: “Arbëreshët e Italisë dhe revista arbëreshe “Lidhja” – Një kontribut i çmuar kombëtar jashtë Shqipërisë“, ku i ftuar ishte At Antonio Bellusci, themelues i revistës dhe drejtor i Bibliotekës Ndërkombëtare Shqiptare “A.Bellusci”, Frascineto (Cosenza).

Ky takim vinte në kuadër të leksioneve që kjo akademi organizon, me synim për të kontribuar pozitivisht në kulturën shqiptare me këndvështrime të reja dhe me prurje të larmishme nga qytetërimi botëror.

Një pjesë e pandarë e kulturës kombëtare shqiptare është kultura e trashëguar nga arbëreshët e Italisë. Për t’u njohur më thellë me jetën kulturore dhe intelektuale të kësaj popullsie, si dhe për të mësuar më shumë rreth përpjekjeve të tyre për ruajtjen dhe forcimin e traditave dhe identitetit të  tyre kombëtar në  Itali. 

 Në takim referoi At Antonio Bellusci, i cili ka dhënë një kontribut të shquar në këtë drejtim, duk e themeluar i një sërë institutesh kulturore dhe akademike si: revista arbëreshe “Lidhja” dhe Biblioteka Ndërkombëtare Shqiptare”A.Bellusci”, në Frascineto (Cosenza).

 I gjendur në Shqipëri në kuadër të një delegacioni arbëresh nga rajoni i Unggrës, z.Antonio Bellusci iu përgjigj pozitivisht ftesës nga AIITC, për të zhvilluar një takim në mjediset e Institutit, me qëllim prezantimin e veprimtarisë së tij në shërbim të kulturës arbëreshe. 

Me këtë rast, delegacioni arbëresh, i shoqëruar nga Kryetari i Komitetit Shtetëror të Kulteve z. Ilir Hoxholli, kreu një vizitë dhe në ambientet e AIITC. Atje u pritën nga Drejtori i AIITC Dr. Ramiz Zekaj, Kryetari i Bordit Dr. Faruk Borova, kryeredaktori i revistës “Univers” prof. dr. Arian Kadiu dhe një numër bashkëpunëtorësh.

Në takim morën pjesë një numër studiuesish, intelektualë dhe njerëz të librit si, gjuhëtarët prof. dr. Emil Lafe, prof. dr. Hasan Çipuri dhe Dr. Genciana Abazi,  historianët Bedri Telegrafi dhe Ibrahim Hoxha, botuesi Xhevahir Lleshi dhe shumë të interesuar të tjerë.

Akademinë e hapi At Antonio Bellusci me një prezantim të veprimtarisë së Bibliotekës së tij. Z. Bellusci tregoi se Biblioteka Ndërkombëtare Shqiptare”A.Bellusci”, Frascineto (Cosenza) u themelua në vitin 2001 me ndihmën e baskisë së qytetit Frascineto, për të qenë në shërbim të komunitetit italo-arbëresh prej 30 mijë vetësh. 

Ishte kjo nismë finalizimi i përpjekjeve shumëvjeçare të bëra prej tij si etnolog, folklorist dhe studiues i gjuhës shqipe dhe traditave arbëreshe. Biblioteka përmbante një literaturë të pasur në gjuhën shqipe nga të gjitha kohët. Por ai që binte në sy, ishte fakti se biblioteka ishte kthyer si një muze etnografik. Përveç librave, ajo përmbante piktura, një vegjë tezgjahu, qilima me motive shqiptare, fotografi edhe shumë objekte të tjera të kulturës kombëtare, të cilat arbëreshët ia kanë ruajtur ndër shekuj.

Më pas ai prezantoi veprimtaritë e ndryshme që kishte zhvilluar biblioteka këto 13 vite, ku vuri një fokus të veçantë te vizitat e shumta të zhvilluara nga personalitete të ndryshme shqiptare ndër vite. Artistë, shkrimtarë, politikanë, nxënës e studentë të shumtë nga Italia, Shqipëria, Kosova dhe Maqedonia ka pritur ajo bibliotekë. I gjithë prezantimi u shoqërua me një kolazh këngësh tradicionale arbëreshe, që z. Bellusci i kishte mbledhur për këtë rast.

Më pas fjalën e mori kreu i delegacionit arbëresh Mons. Donato Oliverio, i cili e falënderoi Institutin për mundësinë që i dha të takohej me një auditor të nderuar dhe u shpreh se një nga vlerat më të çmuara të popullit shqiptar që ai e vuri re shumë qartë gjatë kësaj vizite, është toleranca fetare e mrekullueshme që ekziston mes shqiptarëve, çka duhet ekspozuar më shumë ndërkombëtarisht.

Në përfundim të takimit, Drejtori i AIITC dr. Ramiz Zekaj e falënderoi At Antonio Belluscin dhe delegacionin arbëresh që e kishin pranuar ftesën e tij për vizitë. Ai rrëfeu mbresat e tij gjatë një vizite që kishte kryer disa kohë më parë në bibliotekën “A. Bellusci”, ku kishte mbetur i habitur nga mënyra si kishin mbetur të ruajtura shumë elementë të traditës kombëtare shqiptare atje. Dr. Zekaj u shpreh se tashmë At Bellusci kishte pranuar ftesën për të qenë anëtar i Bordit Këshillimor të revistës “Univers” dhe i uroi mirëseardhjen në gjirin e kontribuuesve të kësaj reviste. Pas disa konsiderata nga të pranishmit, veprimtaria u mbyll me një koktej të përgatitur me këtë rast, gjatë të cilit At Bellusci pati mundësi të shënonte përshtypjet e tij në Librin e Vizitorëve të AIITC.

Një ambasador i kulturës shqiptare

nga Bardhyl Selimi

Prej disa vitesh korespondoj me z. Sokol Demaku, me banim ne Boras te Suedise. Por vetëm sot, më 14 prill 2014 pata rastin ta takoj së afërmi. Ai ishte ftuar nga Fakulteti i Edukimit pranë Shkollës së Lartë Private VITRINAT për të paraqitur një libër për fëmijë “Djali dhe tigri”, përkthyer nga prej atij vetë nga suedishtja në shqip.

Kampusi universitar “Vitrinat”

Ishte hera e parë që vizitoja kampusin e kësaj shkolle me 7 mijë studentë dhe 7 fakultete, e ndodhur pranë supermarketit të madh “City Park”, rreth 12 km larg Tiranës.

Sokol Demaku duke folur

Në sallën ku do zhvillohet takimi, kishte plot studentë të psikologjisë, mësuesisë dhe pedagogë. Bashkë me Sokolin kishin ardhur edhe mësues nga Maqedonia. Si gjithnjë atë e shoqëronte publicisti dhe shkrimtari Viron Kona, tashmë shumë i njohur edhe në Suedi, falë librave të tij të përkthyer atje.

Studentet degjojne z. Sokol Demaku

Libri “Djali dhe tigri” është shkruar nga Lars Ëestman, si një udhërrëfyes i përshtatshëm për fëmijet suedezë që nisin të mësojnë gjeografinë e vendit të tyre plot pyje, liqej, zonën arktike, bregdetin “e ngrotë” të jugut, perëndimin dhe lindjen, gjithnjë përmes historish tërheqëse, në një frymë edhe vërtet filozofike-morale.

Sa mirë do të qe sikur një shkrimtar i yni të bënte diçka të ngjashme për trevat shqiptare! Më kujtohet nga fëminia profesori i nderuar i gjeografisë, Ahmet Latif Gashi, autor i atlasit të parë gjeografik shqiptar. Ai nuk kishte lënë “pëllëmbë” të tokave shqiptare pa i përshkuar më këmbë, herë vetëm, herë bashkë me nxënësit.

Departamenti i marrëdhënieve me jashtë

Kujtoj sot një shoqatë shumë simpatike rinore të “vullnetarëve të rinj” me kryetar studentin e Juridikut Ili Gërdupi, dhe të ngjashme me të, që i orientojnë të rinjtë edhe drejt ekskursioneve në kënde të ndryshme të atdheut tonë, në liqej, kala, shpella, kanione, vedne arkeologjike që nuk janë të pakta!

Studentët drejtuan shumë pyetje për përkthyesin e librit, i cili është edhe vetë autor i 15 librave vetëm këto 10 vitet e fundit. Për më tepër z. Sokol sqaroi shumë anë të sistemit modern arsimor suedez, shumë i ndryshëm me tonin, ndonëse unë vetë i shoh me një farë dyshimi shuëm”reforma” të ndërmara atje. Sado të zhvillohet teknika dhe teknologjia e informacionit, mendoj se roli i mësuesit, i librit, i tabelës së zezë, metodat tradicionale të sprovuara në shekuj, nuk mund të braktisen kaq lehtë! Kjo më tepër në se synojmë të formojmë njerëz dhe jo robotë!

Unë e vlerësoj Sokolin sidomos për punën e madhe që po bën që prej shumë vitesh atje në atdheun e tij të dytë për ta mbajtur gjallë kulturën tonë kombëtare, përfshi gjuhën, në mesin e mijëra shqiptarëve që banojnë atje. Para disa ditësh shoqatat e shqiptarëve në Suedi, ku merr pjesë gjallërisht edhe Sokoli organizuan një konkurs për poezinë dhe letërsinë shqipe ku ndanë edhe çmime!

Këto veprimtari janë shumë të dobishme për ta bërë të njohur atdheun dhe kulturën tonë te suedezët, kanë ndikim shumë më të madh se ajo që bëjnë përfaqësitë tona diplomatike.

Një mike e imja suedeze, ndonese 75 vjeçe, arriti ta mësojë shqipen me shumë vullnet në kurset që organizohen atje për shqiptarët! Dhe këtë e bën vetëm në shenjë respekti për kulturën tonë!

Mendoj se praktika e ndjekur nga shkolla Vitrinat duke ftuar intelektualë nga disapora është shumë e vlefshme për të njohur kulturat tona të ndërsjella.