
Poemas de Silvia Ortiz A mis amados olvidos del rincón Amado mío con los años iré perdiendo la frescura del vivir, el canto del fiero oído como lema entre la lluvia, desistiré de latidos que se arrestan en mi … Continue reading
Poemas de Silvia Ortiz A mis amados olvidos del rincón Amado mío con los años iré perdiendo la frescura del vivir, el canto del fiero oído como lema entre la lluvia, desistiré de latidos que se arrestan en mi … Continue reading
Poezi nga Sokrat Habilaj TRISHTIM HËNOR Të mirat gra, që kur doni një burrë, Fisnikërisht, e ktheni atë në baba. Ndodhë që dhe u godasin me gurë, Ju godasin, burrat që keni në krah. Të mirat gra që zbrisni … Continue reading
Poezi nga Sofia Doko Arapaj *** Atdhe, u linda në fshatin e misrave hibridë, e vogël një pëllëmbë, me thesin si shkëmb, Sizif të rëndë, nëpër vijat pafund, misrash gjigandë. U rrita, tek ti, edhe brohoras, akoma për Ty, … Continue reading
Poezi nga Sadik Bejko SHTËPIA IME DHE MILINGONAT Shtëpinë time po e braktisin milingonat. U bërtasim unë e gruaja se prapë Do t’u sjellim bukën, ujin, kripën, Por ato s’ besojnë , që nuk besojnë. Ndofta kanë përgjuar klithmat, … Continue reading
Poezi nga Dhimitër Nica BOTA NGA E PARA Sonte të gjitha gjërat i dua nga e para, sonte dua vetëm t’më këndojë ajri, dua të shoh bukuroshe të këndshme,të gjalla, dua që vetëm unë ta prish magjinë i pari. … Continue reading
Poem by Elena Liliana Popescu Când nu-i trăieşti fervoarea Nedesluşit e versul când îl asculţi cu mintea Nedesluşită viaţa când nu-i cunoşti sorgintea Nedesluşit e cântul când nu-i auzi chemarea Nedesluşită calea când nu-i trăieşti fervoarea Romanian – original: Elena … Continue reading
Cikël Poetik nga Arqile Vasil Gjata E SHËMTUARA…! Dhimbja ime jeton tek e shëmtuara… ka, kaq shumë sa ato bëhen lule, shëtisin nëpër rrugëtime. Lulëzojnë të shëmtuarat, ato janë e sotmja, vet jeta, ngjajnë si ne nuk … Continue reading
Poem by Dr. Gita Mohanty Doing a final calculation Please bring your accounts, Let me know your counts, Doing the calculations for last and final, I may not have a time for the rehearsal, Whom I hurt ever if, … Continue reading
ZHYTESI I PERLAVE
Sprovë nga Timo Mërkuri
Shumëkush e di që perlat[1] janë një nga gurët më të kushtueshëm dhe më të bukur në botë sidomos kur i sheh të lidhur në gjerdane. Por duhet specifikuar fakti që perlat janë gurët e vetëm në rruzullin tokësor që rriten nga një organizëm i gjallë, madje brenda tij. Si kundër reagim i organizmit të disa gocave të detit ndaj pranisë së kokrizave të rërës brenda guackave, ato prodhojnë enkas një lloj substancë me të cilën mbështjellin[2] në mënyrë të vazhdueshme kokrizën e rërës duke e izoluar nga organizmi i saj, forcimi dhe ngurtësimi i të cilës krijonë një rruzull të shndritshëm, kryesisht të bardhë ose me nuanca që quhet “perlë” ose “margaritar”. Në më të shumtën e rasteve kjo kokrizë rërë që hyn brenda organizmit të gocave të detit hidhet nga oktapodhët në momentet që goca e detit është duke kërkuar ushqimin dhe ka të hapura dy guackat e saj. Oktapodhi pozicionohet mbi gocën e detit në një lartësi 5-6 metra prej nga “llogarit” instiktivisht rrymat detare dhe hedh kokrizën e rërës në mënyrë që të bjerë brenda guackës, me synimin të pengojë mbylljen e kapakëve guackorë dhe në këtë mënyrë të mund të ushqehet me organizmin e saj..
1- Procesi i rritjes[3] së perlës brenda trupit të goës së detit është një process që zhvillohet me dhjetra e qindra vite deri në momentin që ajo gjendet nga zhytësit, hapet dhe u miret perla. Por duhet të dimë se jo të gjitha gocat e detit rritin brenda vetes perla. Për të krjuar një gjerdan, zhytësi i perlave duhet të zhytet në thellësi të detit dhe të nxjerrë me qindra apo me mijra guacka, për të siguruar perla të mjaftueshme për një gjerdan.
2- Por zhytja nuk është thjeshtë kënaqësi, ajo përmban në vetvete rreziqe shumë të mëdha. Së pari prania e madhe e peshkaqenëve[4] të egër në këto ujra të ngrohta detare përbën rrezikun më imediat të zhytësave. Të notuarit mes peshkaqenëve është sfidë e madhe shansesh jo favorizese. Po ashtu fakti që gocat e perlave jetojnë në thellësi të mëdha detare[5], për të arritur zhytësi gjer te ajo duhet që të ketë mushkëri të forta për të mbajtur ajrin në kohën e zhytjes. Ata ose do pranojnë mundësitë e pakta të gjetjes së perlave në thellësitë e vogëla, duke u kënaqur kryesisht me organizmin e gocës së detit[6] ose do stërviten për zhytje të thella[7].
2.1-Por vështirësia më e madhe që pohojnë zhytësit është fakti se këto goca deti, midhje apo pina jetojnë të ngjitura nëpër shkëmbinj të thellësive detare dhe njësojë si ata, janë mbuluar edhe me myshqe dhe leshtërikë detarë me të njëjtën ngjyrë dhe madhësi. Duhet një shikim i mprehtë për ta dalluar dhe veprime të shpejta e të sakta për ta shkëputur gocën e detit nga shkëmbi ku është puthitur, por mbi të gjitha duhet një njohje e madhe e botës nënujore me qëllim që lëvizjet dhe veprimet të jenë të sakta dhe jo rastësore. Kjo edhe për arsyen se koha në dispozicion është shumë e kufizuar.
3-Sigurisht që ne flasim për perla origjinale, jo për “perlat e urtësisë”të rritura artificialisht në gjirin Ago të Japonisë nga Kokichi Mikimoto qysh nga viti 1893 dhe vazhduar sot nga familja Sakaguchi, e cila “prodhon” perla me një efektivitet prodhimi prej 5 përqind[8].
4-Perlat qysh në kohët e vjetra janë konsideruar si simbol bukurie[9] . Varësia më e vjetër me perla që njihet është gjetur te skeleti i një princeshe persiane datuar 520 vjet para Krishtit. Vitet 1500 në Angli njiheshin si epoka e perlave, ndërkohë që Mbretëresha Elisabeta I, ishte aq e tërhequr ndaj tyre sa që e quanin “mbretëresha e perlave”…Gjerdani me perla janë “gurët” më të bukur që ëndëron çdo vajzë të mbajë në qafën e saj ditën e dasmës dhe ditët e shënuara që vijnë më pas…
5-Një breg shkëmbor plot me “perla” lashtësie është e shkuara “perlë”e kombit tonë e “ritur” brenda “guackave” historike. Me “ngjyra”,“formë“ dhe “madhësi” të ndryshme ajo është materializuar në balada e legjenda, mite e përralla apo këngë kreshnike. Ashtu si perlat edhe ato janë krijuar nga populli ynë si reagim ndaj faktorëve të ndryshëm historikë, që si trupa të huaj (kokriza rëre) kanë hyrë brenda organizmit të tij shoqëror. Me qëllim të izolimit brenda organizmit të tij të këtij faktori të jashtëm, në pamundësi të nxjerjes jashtë jetës së tij, populli ynë krijoi artin e tij gojor, substancën me të cilën mbështolli në formën e legjendave, miteve, përrallave apo këngëve faktorët dhe aktorët e jashtëm agresorë, kohën që i pruri dhe mënyrën si erdhën, qëndrestarët, qëndresën dhe mënyrën e kësaj qëndrese, madje disa herë duke e lënë në proces zhvillimi ngjarjen, ashtu si disa perla që vijojnë të rriten edhe pasi janë nxjerrë e shkëputur nga gocat e detit. Siç qëndrojnë gocat e detit në thellësi, puthitur nëpër shkëmbinj e mbuluar me të njëjtin leshterik, duke u bërë kështu të padalluesëhm, ashtu edhe perlat e artit gojor popullor qëndrojnë në thellësi të epokave dhe shekujve, mbuluar me “leshterikët”e kohës, ku shpesh herë shikimi njerëzor nuk jep rezultat në gjetjen e tyre. “Leshtërikët” më të cilat janë mbuluar, shpesh herë në formën e emrave, riteve, besimeve apo veshjeve fetare të huaja a të mëvonëshme fshehin qënësinë dhe praninë e tyre në kohën e e krijimit reaalisht. Këtu hyjnë në skenë “zhytësit” e “perlave” të artit gojor të krijuar nga populli ynë shekuj dhe epoka të kaluara, për gjetjen dhe hapjes e “guackave” duke ekspozuar “perlën “ e vërtetë të krijimit të popullit.
6-Një ndër këta “zhytës”, madje ndër më produktivët është Anton Nik Berisha i cili në këtë drejtim “intuitivisht ju drejtua të pashkruarës, gojores dhe njëkohësisht qiellores, asaj që nuk egziston e shkruar diku, në pergamenë, në shkëmb, pllaka balte apo letër, asaj që është e shkruar në qiell[10]”. Realisht Anton Nik Berisha “është i vetmi shkrimtar që ka thelluar dijet duke ndriçuar zgafellat e errta të prozës dhe poezisë gojore shqipe[11]” sepse ai “nuk është një krijues i zakonshëm, ai është një bashkpuntor me të papriturën, me dërgesat nga lart, me “rastësitë “ magjike që nuk janë rastësi”.[12] Anton Nik Berisha guxon të “japë vizione të reja në lidhje me poezitë homerike”[13], por unë do të shtoja, veç sa ka parashtruar studiuesi Fatmir Minguli në veprën e tij me titullin kuptimplotë.. Vepra që i bëjnë nder letërsisë dhe botës sonë” se seria e veprave të Anton Nik Berishës që kërkojnë vëmëndjen e krijuesve dhe studiuesve është shumnë më e gjërë. Do dëshiroja të flisja për studimin e tij “Dëshmi e lashtësisë së këngëve tona kreshnike”, për mjeshtërinë e zbërthimit të enigmave që mbart arti gojor shqiptar. Në fakt, arti ynë gojor i ka të shkruara nëpër reshtat e vargjeve të tij të gjitha të dhënat identitare, si në faqet e një letër njoftimi.Problemi është se ne përpiqemi ta lexojmë atë “letër njoftim” me “alfabetin” e sotëm, pa marë parasysh ndryshimin dhe evolimin e gjuhës shqipe, pa marë parasysh faktin se arti ynë gojor nuk ka lindur si një vepër artistike por ka lindur si një mesazh, si një kumt, si një porosi. Madje ai është dokumentuar në një kohë shumë më të vonëshme se epokëlindja e tij, pikërisht në kohën e lindjes së shkrimit. Por epoka e lindjes së shkrimit është shumë e largët nga epoka e lindjes së veprës dhe është e natyrëshme që mes dy epokave, si midis dy deteve, lumenjtë e kohës të zbrazin aluvione, të cilat ritin “leshtërikët” që mbulojnë gocat e detit me perla. Edhe vetëm ky studim i autorit vlen si “hartë” orientuese në udhëtimet studiuese në lashtësinë e artit tonë gojor, në dallimin e elementëve identitarë të veprës, në evidentimin e vlerave artistike të saj etj, etj.
Analiza e kontributit të Anton Nik Berishës nuk mund të jetë objekt i një shkrimi si ky, që e mer shkasin nga libri i sipërcituar i Fatmir Mingulit dhe nga një studim i Anton Nik Berishës. Më e shumta që mund të bëjë ky shkrim është të tërheqë vëmëndjen e krijuesve dhe studiuesve drejt tij, ashtu si tërhiqet vëmëndja drejt një zhytësi perlash që del nga thellësitë e detit me rrjetën-çantë të mbushur plot me goca deti të hapura përgjysëm, brenda të cilave shkëlqejnë perlat.
6.1- Dhe më lejoni të shtoj te ky shkrim një “histori[14]” e shkruar nga Vedat Kokona në parathënien e librit.. “Volter Shpirtciltri Zadigu Kandidi”[15]..ku në një pasazh shkruhej se… Atij, Volterit i kujtohej diçka e bukur që e pati lexuar dikur në një libër: Një shkrimtar e krahasonte veten me një pikë uji që ankohej se nuk e njihte njeri në mes oqeanit. Një “xhindi” magjistar i erdhi keq për ‘të, e mori dhe ia dha ta gëlltiste një midhjeje (gocë deti), dhe kështu ajo u bë “inxhia” (perla) më e bukur në botë që kërkonte kushdo ta mirte për vete…Nuk dihet si vazhdon kjo histori, në se gocën e detit e mori ndonjë peshkatar apo zhytës por dimë që Anton Nik Berisha ndjehet i qetë në “oqeanin” e tij studimor. Specifikohen në portretin e tij qepallat që hapen si kapakë guacke ku ndrijnë sytë si dy perla plot shkelqim. Kaq shumë është lidhur me “perlat” e popullit sa që shkëlqimin e tyre e ka absorbuar organizmi i tij dhe e emeton si dritë sa herë flet për artin gojor shqiptar. Dhe unë ju siguroj se kjo nuk ndodh falë ndërhyrjes së ndonjë “xhindi”.
Sarandë, më 5-11.02.2020
[1] Perlat rriten brenda një lloj guacke deti, tip midhje apo pina në disa ujra të ngrohta detare si psh në brigjet e Australisë veriore, ku psh qyteti i Brumit njihet si Porti i Perlave. Vendrritje e perlave është edhe Oqeani Indian, Gjiri Persik, Deti i Kuq , Gjiri i Manarit, midis Sri Lankës dhe Indis, Filipine, Arqipelagu Sulu etj.
[2] [2] Identike sic prodhojnë bletët propolisin, duke mbështjellë dhe izoluar trupat e huaj që hyjnë në koshere
[3] Perlat që rriten në shumë pjesë të botës arrijnë një madhësi me diametër 11 milimetra deri në 18 milimetra. Vetëm një gjerdan me këto perla të mëdha mund të vlejë më shumë se 500.000 dollarë
[4] Në vitin 1688 Uilliam Damperi e emëroi gjirin ku gjeti perlat e para si “Gjiri i peshkaqënve” për shkak të pranisë së madhe të peshkaqenëve.
[5] Platoni dhe Homeri, tregojnë se në Greqinë e Lashtë, zhytësit përdornin pesha (gurë) deri në 15 kg për të shpejtuar zhytjen në thellësi deri në 30 metra për të mbledhur sfungjerë apo koralin e kuq. E njëjta praktikë ndiqej nga zhytësit indigjenë edhe për perlat, të cilat rriten në thellësi edhe më të mëdha.
[6] …e cila është një ushqim i mirë , madje edhe efektiv për gratë që kanë problem për të ngelur shtatzëna…
[7] Kjo thellësi ka sjellë nevojën e modernizimit të zhytjes, krahas fillimit të prodhimit artificial të perlave…
[8] Vetëm 5 % e gocave (midhjeve) prodhojnë perla, të tjerat dështojnë dhe përdoren si midhje për ushqim.
[9]Më shumë se 2000 vjet më parë në Romë, perlat ishin gjëja më e çmuar që mund të blihej me para ..krahas statusit si simbol fuqie, prestigji, pasurie dhe statusi shoqëror. . Jul Çezari, perandori adhurues i perlave në shek.I para erës sonë aprovoi një ligj që i ndalonte njerëzit e shtresave më të ulëta ekonomike t’i mbanin ato.
[10] Fatmir Minguli.VEPRA QË I BËJNE NDER LETËRSISË DHE BOTËS SONË…“Faik Konica” Prishtinë
2019 fq 68
[11] F.Minguli…Po aty ..fq 69
[12] F.Minguli…Po aty..fq 74
[13] F.Minguli…Po aty fq 77
[14] …ofruar nga Fatmir Minguli
[15] “Volter Shpirtciltri Zadigu Kandidi” Shtepia botuese Naim Frasheri, Tirane 1990, f.11.
SEKUENCA FABULARE TË PËRSHNDËRRUARA NË ROMAN Albina Idrizi “Përsëri mars“ botoi SHB “Buzuku“, Prishtinë 2019 Duke njohur Albina Idrizin, si një ndër poetet ndër më mirat në aktualitetin e letrave shqipe, përmes artit të poezisë, por e shquar edhe në … Continue reading
Poezi nga Sevëme Fetiqi KAPITUJT E JETËS kapitulli i parë (kur u linda, linda me një shenjë në ballë) plagët i lidha dhe i shërova vetë, e shenja e ballit nuk mu zhduk kurrë vetëm sa m’u rrit më … Continue reading
Poezi nga Seli Murati NJË TAKIM Pranë bregut të liqenit… Një kafe pija me ty,atë natë Me ata sy zjarri e syqeshur.. Shikmet e mallit të flisnin me sy. Sytë e tu flasin në heshtje, Si fletë ditari me … Continue reading
Poezi nga Sibora Huda Reflektim… Më fal ti zonjë, dhe ti zotëri i nderuar, me timonin ndër duar, e cigaren ndër buzë duke e shuar. Nuk është veprim i duhur, mbasi shishen e ujit të keni mbaruar, nga dritarja … Continue reading
Poezi nga Alma Zenellari TI, MOS… A e di se pa krahë, zogjtë nuk e nisin dot udhëtimin?. I mbyt pikëllimi… A e di se edhe dallëndyshja, nuk e lajmëron dot pranverën, pa cicërimën e saj?… A e ke … Continue reading
Poem by Ibrahim Honjo ON THE PLANET GAMAJATA On the planet Gamajata no night my birds and I like Robinson Crusoe collecting the remains of the past from their dust, we build the shadows of the future … Continue reading
Poem by Luz María López ONE NIGHT balm my lips with the essence of your words tie me to the wind where your eyes rest in quiet search of the unknown rock me while i sleep and draw over … Continue reading
Poem by Nina Lys Affane *** The poet… is a fire in light A strange wandering soul In the infinite space His mirror thoughts So his lost breath Good morning mysteries mysteries In the grey in the dark In … Continue reading
Poezi nga Dr. Navin Kumar Upadhyay Ndihem si një fëmijë Fëmijërinë e ndiej brenda vetes time, Ashtu si unë kam qënë dikur fëmijë, Ndonse jam rritur në moshë e mendime, Nga natyra mbetem përsëri kërthi. Fëmijtë unë i … Continue reading
Poems by Tulsi Shrestha
THE MELODY OF LOVE
I traced my own name
Above the surface
Of musical echoes
Of your heart beats.
I lighted a candle
Of my sweet love
Inside the temple
Of your heart.
I really intended to kiss
The luminous sun beams
That reflected from
Your glorious and
Elegant beauty.
Your long blonde hair
Cascaded below
Your splendid thigh
Weaved along
With wind
In honour
Of me.
Rhythms of my poem
Spring from
Your beauty.
Rhymes of my voice
Emerge from
Your speech.
Eternal is a word
My heart spells
For your love.
A new language
I need to create
For your clarity.
When you approach me
With a sweet smile
Forest catches fire.
I captivate golden dawn
To present you
As a precious gift.
Contents of my poem is you
Hence your essence is due
As an eternal guest.
Let me wrap your beauty
To enclose inside thirst
Of my eyes.
I lOST MY IDENTITY
Believe me ! I lost entity of my own shadow
When I followed shadows of so – called greats .
Sometimes Nietzsche ruled my fresh mind
Sometime Jesus appeared to rectify them.
I intend to perceive myself as Buddha
But my behaviour favoured Hitler then.
Do their souls embody inside me ?
Or my own soul is dead alive then
I gaze at my own plain mirror
I can’t find reflection of mine.
I’m searching myself inside me
But not capable to find out yet.
Shall I manage for meditation
Or need to seek for revolution.
I need to visualise myself inside me
To establish myself as a unique me.
I need to preserve my fresh image
To ensure my own precious identity.
FAMINE AND HUNGER
Really, I have no drop of tears
To reveal my grief and pain
Inside my sagging dried breast
Hardly, there is a few milk – drops
I cannot feed my own child
But still he is hope of my life
Humanity had died before my birth
We are beyond reach of God’s grace
We do die before our death
That too is from , hunger and famine.
Why does the earth feed on our flesh ?
Let feel guilty of living, by rest of the world.
We do eat bread of our own death.
We do breathe the moment of grief
No one share one’s heart with us
But everyone seizes the resources belong to us.
The world prefers to feed moon and mars
Throw us before vulture to tear our flesh
Religion encloses inside the scripture
Love turns only property of rich – culture.
TỐNG THU NGÂN VẪN CHÍNH LÀ EM Em – vẫn chính là em Nồng nàn và hoang dại Vẫn lang thang vào rừng tìm trầm, ngậm ngãi Vẫn là em – trễ nải cả cuộc đời Em – vẫn … Continue reading
Sông Ơi Có Biết – Anh Thơ | Nhạc NSƯT Trần Tựa, Lời Thơ Ngọc Lê Ninh
Poem by NilavroNill Shoovro Defying All Egos Dancing On… Once upon a time long ago I, The eternal man and she, like her Both of us wished to emerge In universal beauty like a star All her curves, mine … Continue reading
Cikël poetik nga Nehat Jahiu SHUMË VITE E SHEKUJ Shumë vite shekuj me radhë të shtrydhen e të ranë në ballë, s’të lanë t’përkundësh n’djepa prap ti mbete n’kulla t’vjetra. Të shanë gjithëçka të thanë të … Continue reading
Agron Shele (Albania–Belgium) The Worlds Poets Quarterly (volume – 97) 世界诗人1期内页ok.最小 – 复件(13) About the author Agron Shele was born in October 7th, 1972, in the Village of Leskaj, city of Permet, Albania. Is the author of the following literary … Continue reading