DEKORATA E FUNDIT!

nga (Hamdi) Erjon Muça

Si ja kaluat?
Mirë më duket! Se mos keni punë tjetër ju!
Po tani ç’dua? Domethënë më njohët! Domosdo jam çdo ditë mes jush dhe pak e nga pak do mësoheshit me mua.
Dua t’ju tregoj një histori. Hë more, mos bëni kështu. Pse si po bëni? Po, ja, rrudhët fytyrën sikur të kishit lëpirë limon. Jam dakord që nuk di t’i tregoj si ju historitë, madje historitë e mia nuk janë aq të goditura sa ato që tregoni ju, por kini mirësinë të më dëgjoni.
Si- si? Po më ëmbëlsohet rrëfimtaria?
Ha-ha-ha-ha! Jo mor të uruar, jo. Nuk më ëmbëlsohet sepse s’kam as shkollë e as mend. Thjeshtë dua t’ ju tregoj edhe këtë.
Ka ndodhur shumë vjet të shkuara në fshatin tim malor. Megjithëse një fshat i vogël dhe i humbur mes maleve kishte me ç’të mburrej. Jo mor jo! Nuk mburrej as me natyrën e as me ajrin e pastër. Por me xha Jashar Sh.
Kush ishte ky?
Xha Jashari ishte aq i njohur sa që e gjithë krahina e kishte zili. Ai ecte rrugëve të kalldrëmta të fshatit, duke shkuar për tek zyrat e kryesisë, me kokën lart. Mbi xhaketën e tij ngjyrë të gjelbër ndrinin dekoratat, shenjat e shumta. Madje në ditët me diell e dalloje nga larg që ishte ai, pasi ato dekorata shumë ngjyrëshe shkëlqenin pa masë.
Xha Jashari ishte në pension, por nuk mungonte asnjë ditë në zyrat e këshillit, duke ndihmuar vullnetarisht pushtetin popullor. Mund të kem qenë jo më shumë se shtatë vjeç atëherë dhe kureshtja prej fëmije më shtyu ta pyesja për gjithë sa kishte mbi atë xhaketë të vjetër ushtarake. E ai pa përtuar nisi të m’i tregonte. Aty kishte dekoratën e të atit, hero i popullit, dëshmor i luftës së dytë botërore. Madje të po asaj lufte kishte edhe një dekoratë, si partizani më i vogël i Batalionit të dytë të brigadës së tretë. Më pas kishte dekoratën e marrë në shërbimin ushtarak të kryer në kufi, ku u kish treguar vendin me dhjetëra e dhjetëra diversantëve që tentonin të minon pushtetin popullor. Edhe xhaketa ishte një dekoratë me vete, pasi ishte po ajo xhaketë që ai kish mbajtur në ato ditë të vrullshme.
Më pas unë e pyeta për disa germa, për S-të, për të qenë më të saktë ishin shtatë të tilla. Ato ishin prej lecke dhe unë me atë sinqeritetin e pa djallëzuar fëmijëror e pyeta se përse nuk i hiqte. Ai me një urtësi prej heroi m’u përgjigj se ato S-të kishin po aq vlerë sa edhe dekoratat e tjera. Ato i kish fituar në aksionin, ose siç e tha ai në betejën e madhe të popullit tonë kundër armikut natyror të pushtetit tonë. I kish marrë në bonifikimin e kënetës së Myzeqesë. Më pas vinin një tufë me shenja të plenumeve dhe të kongreseve që kish marrë pjesë. Kishte edhe disa dekorata si hero i punës, për së gjalli, gjë që qenë të pakët ata që i kishin në të gjithë republikën.
E ç’ të tregoj, ajo xhaketë nuk kishte më një gisht vend cope të lirë: kuptohej që ishte e gjelbër vetëm kur ai kthente kurrizin.
Eh sa ëndërroja të bëhesha si ai kur të rritesha. Sa doja të isha si ai. Për të e gjithë krahina ishte ndërzyer në një debat të ashpër se nga ku i kishte rrënjët e fisit. Kryesia e fshatit të mamasë ngulte këmbë se ai i kishte rrënjët atje, po ashtu ngulte këmbë edhe fshati i gjyshes, nga babai, madje edhe ai i gjyshes nga mamaja. Kurse ai, përgjigjej se ishte i gjithë krahinës, i partisë dhe i popullit.
Jo më shumë se një muaji nga biseda ime me xha Jasharin, atë e thirrën në komitetin qendror të partisë. E gjithë krahina nisi të gumëzhinte, pasi thirrja qe e mirë dhe mezi prisnin kthimin e tij nga kryeqyteti. Kish përgatitur gosti e flamuj, pasi thuhej se atij sapo i kishin dhënë një tjetër dekoratë. Unë ndodhesha në qiellin e shtatë nga lumturia.
Përse? Nga ajo ditë që xha Jashri më kish treguar për dekoratat, ndihesha edhe unë pjesë e atyre fitoreve. Edhe për arsyen se xha Jashari më përshëndeste më me përzemërsi, madje si mik.
Xha Jashari nuk m’u duk edhe aq i lumtur pas kthimit. Madje me bindje e them se ai ishte i mërzitur, por nuk e dha veten dhe i pranoi të gjitha nderet që ju bënë nga kryesia e krahinës. Pas një jave morëm vesh se atë e shtruan me urgjencë në spitalin e qytezës.
Nuk dua të zgjatem shumë. Vdiq i shkreti dhe deri në çastin e fundit luftoi me vdekjen. Unë ndihesha i humbur, pasi siç thashë, ai për mua ishte një mit, rruga e të cilit duhej ndjekur. Ditën e varrimit m’u dhimb e bija që e qante me dënesë.
“Oh të mjerët, ne mor baba, si do ja bëjmë pa ty! Ti ishe ai që na hapje sytë e na ndriçoje rrugën. Si do ja bëjë Shqipëria pa ty mor baba! Ajo të donte po aq shumë sa e doje. Ti vetëm për të mendoje, madje deri në frymën e fundit dekoratën e partisë kishe në gojë. Ah sa keq të vinte mor baba që xhaketa nuk kishte më vend për dekoratën e fundit.

S’KAM MË KOHË PËR BOSHLLËQE

Tregim nga (Hamdi )  Erjon Muça

Ishte aty, fare pranë, ndihej në ajër ashtu siç ndihet lagështia e thatë përpara një rrebeshi veror. Është kaq e thjeshtë për t’u kuptuar, por duhet të jesh i prerë. Ose më mirë të themi duhet të jesh i përgatitur për ta kuptuar. Edhe unë nuk do e kisha kuptuar, madje kur më erdhi pranë as që e vura re. U desh që ai të më përplasej me forcë mbi kokë që unë të kuptoja madhështinë e nivelit të prerjes sime.
Tani tamam-tamam nuk është se u mësova përnjëherë me suksesin, por nuk m’u desh edhe aq shumë.
Në fillim më mbytën dilemat: jo ajo, të jesh apo të mos jesh. Një tjetër pak më e stërzgjatur, më e vështirë për t’u deshifruar. Dilema ime nuk mund të ishte aq banale sa ajo të jesh apo të mos jesh. Dilema ime ishte: jam i prerë unë për këtë sukses, apo është ky sukses i prerë për mua…
Gjithçka nisi të ndryshonte rreth meje. Më habiste fakti pasi në fillim mua më dukej vetja po ai i mëparshmi pa as më të voglin ndryshim, por në sytë e të tjerëve mesa duket kisha ndryshuar.
Atë mëngjes vështrova veten në pasqyrë para se të dilja nga shtëpia. Nuk e kisha bërë kurrë që të shihja pamjen time të jashtme, por ja që me suksesin m’u afrua edhe narcizimi.
E ç’të keqe ka të jesh narcis? Mbi të gjitha duhet ta vlerësoj unë veten më shumë nga ç’më vlerësojnë të tjerët.
Nejse! Ajo që pashë të reflektuar në pasqyrë nuk më pëlqeu fare. Ai kostum gati i ç’gjyrosur duhej hedhur tej. U ktheva mbrapsht dhe hapa dollapin e rrobave, por asgjë nuk qe në lartësinë e pozitës sime.
E vendosa: i mora të gjitha rrobat e mia dhe ia dhurova një të varfëri. Ai më falënderoi gati me lot në sy dhe unë me të gjithë madhështinë e një njeriu të suksesshëm ju përgjigja.
– S’kam bërë asgjë të veçantë i dashur M, vetëm detyrën e një qytetari me fat kundrejt çdo bashkëqytetari më me pak fat.
– Ah të ishin të gjithë njerëzit të zgjuar dhe shpirt mirë si ju i nderuar zoti N.
– Sa e thjeshtë paska qenë?, i thashë vetes. Menjëherë nga N u bëra zoti N. Nuk duhet të humb kohë i thashë vetes dhe me vrap u drejtova për nga butiku më i mirë i qytetit. Tani gardëroba ime mbante kostume Versaçe, Armani, Dolçe e Gabana dhe kravata qenë më vezulluese se ato të dendit Uailld.
Nuk ishte vetëm ai njeriu i pafat që më thërriste i nderuar zoti N, por edhe ata më mendje mëdhenjtë, po ashtu, më thërrisnin dhe unë ua ktheja përgjigjen me seriozitetin dhe madhështinë e pozitës sime.
Telefoni nisi të bëhej më i bezdisshëm se kurrë dhe unë shumë herë bëja sikur nuk e dëgjoja. Le të prisnin të tjerët, ashtu siç kisha pritur unë përpara se të bëhesha zoti N. Tani nuk do isha unë që duhet të prisja për një ftesë, por le të ndiheshin ata të nderuar nga prania e shkëlqimit tim.
E gjitha kjo forcë ishte brenda meje, por unë e kisha ndryrë poshtë petkut të frikës dhe tani që ajo u zhduk me ardhjen e suksesit, po ndjej kotësinë e punëve me të cilat qeshë marrë.
Tani s’kam më kohë për boshllëqe, nuk mund të merrem më me vogëlsira vetëm për të marrë falënderimet boshe të mediokërve të shumtë që më rrethojnë. Tashmë edhe televizionet duhet të zgjedhin panelin e duhur për të më ftuar. Nuk doja të ulesha me njerëz do si do, nga ata të cilët stepen vetëm nga shkëlqimi i kostumit tim, unë dua njerëz në sytë e të cilëve të xixëllojë cinizmi, smira dhe ironia prej të humburi, sepse përballë meje të gjithë janë humbës.
Unë jam zoti N, ai për të cilin përflitet se bashkia do t’i ndërtojë një shtatore për së gjalli, si askujt tjetër në botën tonë njerëzore.
Tani as ajo dilema fillestare nuk më lodh më.
Unë jam zoti N dhe të gjitha sukseset janë të prera për mua.

Vertigo – 9

Nga (Hamdi) Erjon Muça

 
Durrësi tani në dimër të jep përshtypjen e një qyteti ë fjetur. Mbas orës nëntëmbëdhjetë, zor se gjen njëri rrugëve. Madje edhe lokalet sikur bëhen më të zymtë tani në dimër. Ndoshta kjo më ngjet vetëm mua, ngaqë jam i martuar dhe kam dy fëmijë, e Durrësi nuk ofron shumë në këtë drejtim. Kurse më të rijtë, ata beqarët mund ta shohin ndryshe.
– Ku do shkojmë?- Më pyeti iem shoqe pasi dolëm nga shtëpia e vjehrrit tim rreth orës njëzet.- Unë prandaj nuk kisha qejf të vija në Durrës tani në dimër, ngaqë nuk ke se ku shkon!- Në fakt kishte të drejtë, pasi në atë orë nuk òëviste më askush.
– E di unë se ku do shkojmë.- Ja ktheva unë por pa i thënë se ku. Parkova pranë shtëpisë time dhe ju drejtuam pallatit gjashtëmbëdhjetë katësh që ndodhet pas pallatit në të cilin banoj.- Shkojmë hamë nga një picë tek Vertigo. Nuk se na mungonin edhe aq picat, kisha vetëm kureshtje të shihja se si kishin ndërtuar restorantin në katin e fundit të pallatit.
Ju drejtuam ashensorit dhe hymë brenda. Prisja një tabelë të stërmadhe butonash, por jo. Pulsantiera kishte vetëm dy butona: njësh dhe zero. Ashensori nisi të lëvizë, ne të mbyllur në atë kafaz modern. Kur dolëm u përballa me një akuarium gjigand. Brenda notonin një gambër (Aragostë) dhe katër peshq që nuk qeshë në gjendje ti shquaja se kujt race i përkisnin. Mu duk paradoksale sa edhe metaforike: peshq deti që notojnë pesëdhjetë metra mbi nivelin e detit.
U ulëm dhe unë zura vend përballë këngëtares: se harrova kishte muzikë live dhe ambjenti ishte më shumë se mikpritës.
– Sa e zgjodhe vendin?- Mu hakërrye me të qeshur ime shoqe.
– Pse e zgjodha?
– Ja u ule përballë këngëtares. Që ta shohësh më mirë.
– Hë si bën edhe ti. Nuk po e shoh shumë. Për kokën tënde!- Ajo qeshi dhe me një të lëvizur të dorës më dha të kuptoja se do vijonim më pas bisedën. Në fakt unë nuk po e shihja fare këngëtaren pasi u ngacmova nga bisedat gumëzhuesë të tavolinës që kishin përballë, por vetëm pasi u kënaqa duke vështruar bregun e detit nga ajo lartësi. Dy burra dhe dy gra e më shumë se të gjithë fliste njëra prej grave, sa në shqip e sa në italisht, mesa duket burri që kishte në krah duhej të ishte italian, vetëm se ai qëndronte tepër pasiv gjatë bisedës, ndoshta ngaqë frerët e diskutimit i kish marrë ajo në duar. Isha duke hamendësuar se nga mund të ishte ai burri që e shoqia apo shoqëruesja i fliste në italisht, kur ai foli dhe nga lëvizja e buzëve por edhe nga tingulli i asaj që tha kuptova që ishte shqiptar.
– Po mbylle moj t.q.r!- Gruaja u step por e hequr buzëqeshjen nga fytyra u kthye nga ne për të parë në kishim kuptuar gjë apo jo.
Pica erdhi dhe ne harruam gjithçka që na rrethonte. Ndërkohë muzikantët qenë larguar për të pushur pak dhe zërat që vinin na tavolina përballë bëheshin edhe më acarues. Kisha ngritur goëtn e verës kur ndjeva lëkundjen e fortë që e bëri pallatin të dukej si një direk anije në furtunë. Ata të tavolinës përballë nuk heshtën, por u ngritën duke thënë.
– Tërmet!
– Tërmet! – Tha edhe ime shoqe që u ngrit paksa nga tavolina. Unë nuk u ngrita fare. Nuk jam trim dhe mendoj se nuk lëviza vetëm ga frika, apo ku ta di unë. Di vetëm që me të ndjerë lëkundejt hodha një vështrim nga dera e ashensorit dhe sytë më kapën edhe akuariumin gjigand. Në kundërshtim me njerëzit që me gati të thirruar silleshin si pordha nëpër brekë, peshqit kishi ndalur fare, sikur nuk jetonin.
– Nuk është tërmet. Është era e fortë që e bën pallatin të lëkundet pak. Jemi shumë lart ndaj e ndjemë.- I thashë time shqoqej që u ul. Ndërkohë lëkundja kishte pushuar dhe unë duke ngritur gotën i thashë.
– Gëzuar!- Ajo tuko gotën e saja me timen. – Tërmet ishte por edhe sikur të vraponim nuk kishim se nga të shkonim. Jemi në katin e gjashtëmbëdhjetë. Ndaj mos e mendo më, edhe sikur të ndodhte ajo që nuk ndodhi, të paktën ishim me barkun plot.- Ajo buzëqeshi. Ankthi kish përfunduar. Kishim provuar edhe tëretin në kat të gjashtëmbëdhjetë.
Një çast më pas mu kujtua ajo thënja e vjetër: mir që ngordhi kali, por nuk e lenë as mizat rehatë.
Nuk kishte shumë që ata të tavolinës përballë qenë qetësuar nga histeria e tërmetit kur një talevizionet që transmetojnë lajme njëzetekatër ore resht dhanë lajmin e tërmetit. Ata sërish nisën të gumëzhinin dhe po kërkonin me çdo kusht të na fusnin në debat. Por unë nuk doja tia varia. Ai burri që unë mendoja se ishte Italian por që nuk ishte, u kthye nga unë dhe duke më vështruar tha si me vete, por duke ngritur zërin.
– Tërmet gati gjashtë ballë. Ku shkon ti more me fëmijë të vegjël?!
E çmund ti thoja një fytyre me një ekspresion aq serioz. Nuk kisha se si ti përgjigjesha, pasi ajo fytyrë më shtynte të mendoja se më pas ai do më thoshte që zoti ka thënë ruhu të të ruaj dhe mu do më duhej ti përgjigjesha në mënyrën time.
Zgjohuni or të mjerë. Jemi aq të papërfillshëm në këtë univers të pafund, sa do të mjaftonte një pshrëtimë e lehtë e gjithësisë, për ta zhdukur krejtësisht jetën në këtë kokrrizë rerë me emrin tokë. Kujt do duhet ti ruhemi? Vdekjes?! Nëse e zbulon mënyrën për ta shmangur atë të lutem ma trego edhe mua…..
Por nuk i thashë asgjë nga këto. Ringrita gotën dhe teksa ai më shihte unë e toka sërish me time shoqe.
Pas jo shumë muzikantët erdhën sërish. Zhurmëmëdhjetë ikën dhe vetëm pasi piva edhe kafen e pas darkës u ngrita edhe unë me familjen time. Teksa po prisnim ashensorin ime shoqe përshëndeti këngëtaren duke i ngritur gishtin e madh si amerikanët, ajo i buzëqeshi dhe ime shoqe në atë çast vështroi nga unë.
– Asajë i thashë që je okej se skam çfarë ti bëj, kurse ty ta tregoj në shtëpi! Unë qesha, edhe ajo qeshi. Dhe duke qeshur dolëm nga restoranti Vertigo në natën e ftohtë të Durrësit tim të mrekllueshëm, megjithëse të fjetur!

SEZONI I FIQVE

Tregim nga ( Hamdi) Erjon Muça

Sa herë vjen vera më merr malli për shtëpinë e gjyshes sime te Kodrat e Durrësit. Ajo ndodhet te kodra që në qytet njihet si stani ose Kodra e Moisiut. Sa herë më jepej rasti (thuajse çdo ditë) shkoja atje për të shijuar fiqtë e kopshtit të gjyshit tim. Atë fik e kishte zili e gjithë lagjja, pasi deri në vjeshtë të vonë nuk i lëshonte kokrrat përtokë. Kjo ngaqë ngjitur me të ishte një fik i egër. Nuk e di në ishte rastësi që ai fik kish mbirë aty, apo gjyshi im, ndjesë pastë, e kish mbjellë vetë: sepse thuhej që fiqtë nuk e hedhin kokrrën po të martohen, fiku i butë me atë të egrin.
Unë hipja në pemë si ketër dhe shijoja kokrrat e ëmbla ngjyrë të kuqe. Hera-herës gjyshja ime shfaqej në dritare për të më qortuar, por unë nuk ia varja shumë fjalëve të saj.
Fiku ishte fare pranë gardhit që ndante kopshtin e shtëpisë me depon e armatimeve.
Depo e armatimeve ishte poshtë platformës te kundra ajrorëve. Në majë të Kodrës së Moisiut, mu në mes të lagjes partia jonë heroike kish vendosur tre kundra ajrorë (12.7) që lidheshin mes tyre me tunele të nëndheshme. Aty qëndronin, gjithnjë në gatishmëri, tre ushtarë dhe një kapter, gati të qëllonin çdo objekt fluturues armik, që do tentonte të shkelte qiellin tonë socialist. Edhe depo e armatimit kishte roje, tre për të qenë më i saktë dhe në ndryshim me platformën, që ushtarët ndërroheshin tre herë në ditë, këta ishin po të njëjtët dhe ne i njihnim.
Atë ditë unë qesh ngjitur në pemë dhe po këpusja frutat, roja me emrin A, ishte ulur tek një stol i drunjtë dhe po ushtrohej në kitarë. Pranë tij ishte qeni i zi, shtrirë me sy mbyllur sikur po shijonte tingujt e ëmbël të kitarës. Në atë kohë dëgjova zërin e kapterit që nga larg thirri emrin e rojës dhe me libër në dorë iu afruar.
– Dëgjoje pak këtë, dëgjoje!- Ai nisi të recitonte dhe mua më erdhi inat sepse ai po recitonte rusisht dhe unë në atë gjuhë njihja dhe njoh vetëm dy fjalë: fjalën shkrepëse dhe laps. Qeni i zi, sikur të kish ndjerë inatin tim, nisi të kuiste në mënyrë të çuditshme duke ia ndërprerë recitimin kapterit. Ai u mërzit shumë dhe, si një grua në meno pauzë, iu kthye qenit.
– Po mbylle moj qelbësirë kafshë. Je i zi si imperialist, revizionist, hrushovian. Zhduku që këtej se ta zbraza gjithë karikatorin e pistoletës.
Kafsha e ndjeu sklerozën e kapterit dhe pa një e pa dy ia mbathi nga krahu tjetër i depos. Kapteri e nisi edhe një herë nga fillimi.
Mua më vinte për të qeshur me mënyrën se si recitonte. Jam i vetëdijshëm që ai nuk ishte aktor i teatrit të Durrësit, por edhe ashtu as një nxënës i klasës së tretë do të nuk recitonte.
Pasi e mbaroi, roja A i tha.
– E çfarë do të thotë në shqip?
– Pse nuk di ti rusisht?
– Po të dija rusisht unë nuk do punoja roje.
– Ja sa po ta përkthej unë – i tha ai. Pas një pauze të shkurtër Kapteri rinisi të recitonte, në po të njëjtën mënyrë, por kësaj here në shqip. Pasi mbaroi, roja A ia ktheu.
– Pak a shumë më ngjan me një këngë popullore tonën.
– Me cilën këngë? – e pyeti kapteri i habitur. Ai nisi t’i binte kitarës dhe të këndonte me zë melodik, të mrekullueshëm.
– Të më ngrehesh, moj nënë, me yllin e karvanit.
– Kapteri e ndali para se ai të këndonte refrenin.
– Apo ç’e ke gjetur se! Ja ke fut tamam si kau pelës!
– Pse nuk të pëlqen? – e pyeti roja gati naivisht.
– Po çfarë flet ti, more?! Unë të recitoj Eseninin e ti më del tek të më ngrehesh moj nënë. Mjerë çfarë ka lënë Turqia pas! – tha kapteri dhe u largua i mërzitur (gati i ofenduar), duke tundur kokën me pezëm.
Roja e ndoqi me sy deri sa ai u largua dhe kur kuptoi se askush nuk po e përgjonte (mua nuk kishte se si të më shihte për dy arsye, e para ngaqë gjyshja ime nuk kish dalë asnjëherë për të më qortuar dhe e dyta ngaqë gjethet e fikut më fshihnin plotësisht) nisi të luante një melodi. Në atë kohë nuk e dija se ç’ rryme i përkiste, këtë e mësova kohë më pas. Ishte Bluz dhe luhet duke e mbytur paksa tingullin e kitarës. Qeni i zi me të dëgjuar tingujt u afrua, u shtri dhe mbylli sytë.
Kënga ishte italiane, e Lucio Battisti-it, në atë kohë as që e njihja si këngë, por ishte kënga, “Koha për të vdekur”.
Qeni i zi, imperialist qëndronte i qetë, symbyllur duke shijuar tingujt e ëmbël të kitarës. Tashmë kapteri dhe poezitë qenë larguar. Roja vazhdonte të luante dhe të këndonte me sy vrojtues. Kurse unë?
Unë kisha frutat e ëmbla për të shijuar. S’kisha arsye tjetër, ishte mesi i sezonit të fiqve.